Goede vriendinnen vinden én behouden? Zo doe je dat

16 september 2021

Vriendinnen met wie je kunt lachen en huilen, die aanvoelen als familie. Als je ze hebt dan koester je ze, en anders droom je er misschien van om zo’n vriendin te vinden. Maar wat houdt een goede vriendschap nou eigenlijk in? En waar vind je die nog?

Eerst: fabels en feiten

Er zijn heel wat misverstanden rondom vriendschap. We legden vijf beweringen voor aan Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Vriendschap werkt het beste als je veel gemeen hebt.

Roos Vonk: “Feit. Dat geldt eigenlijk voor alle relaties. Er wordt weleens gezegd dat tegenpolen elkaar aantrekken, maar daar is helemaal geen bewijs voor. Mensen voelen zich nu eenmaal meer aangetrokken tot iemand waarmee ze dingen gemeen hebben. Dat kan gaan over achtergrond, leeftijd, opleiding, baan, hobby’s en interesses, waarden en opvattingen. Als je geen raakvlakken hebt, waar moet je het dan samen over hebben? Vriendschappen ontstaan vaak doordat je iets unieks gemeen hebt, iets wat je niet veel bij anderen ziet. Dat merk je vaak goed tijdens een verjaardag waarbij al je vrienden bij elkaar zijn. Met al die vrienden heb je raakvlakken, maar zij hoeven die raakvlakken niet met elkaar te hebben. Hebben ze die wel, dan kan het onderling ook klikken. Anders kan het soms wat stroef gaan.”

De langste/oudste vriendschappen zijn meestal de beste.

“Dat is een lastige. Bestendigheid is wel een kenmerk van een goede vriendschap, dus in die zin blijven de betere vriendschappen wel langer bestaan. Aan de andere kant ontwikkel je jezelf natuurlijk ook en daardoor kan het zijn dat je in een latere levensfase minder gemeen hebt met je jeugdvrienden. In dat geval blijft de vriendschap vooral bestaan omdat je samen een geschiedenis hebt, maar zijn misschien de vriendinnen met wie je nu veel gemeen hebt, belangrijker voor je geworden. Meestal verloopt dat organisch. Ik heb zelf gemerkt dat als je in een relatie zit je automatisch meer vriendinnen hebt die ook een relatie hebben, en als je single bent je meer naar andere singles toetrekt. Maar ook dat zegt niets over hoe goed de vriendschap is. Je kunt ook vrienden hebben die alleen voor leuke tijden zijn en waar je in slechte tijden weinig aan hebt.”

Beter één beste vriendin dan tien goede kennissen.

“Tussen die twee zou ik niet kunnen kiezen. Aan de ene kant blijkt uit onderzoek dat het heel belangrijk is om minstens één goede vriend(in) te hebben: iemand waarmee je alles kunt delen wat voor jou belangrijk is en bij wie je terechtkunt als dat nodig is. Aan de andere kant zijn er onderzoeken die aantonen dat oppervlakkige contacten ook heel belangrijk zijn. Zelfs een kort praatje bij de bakker heeft al positieve invloed op je welzijn. Het een is dus niet per se beter dan de ander; het is misschien het beste als je het allebei hebt.”

Hoe ouder je wordt, hoe minder vriendschappen je overhoudt.

“Dat is helaas een feit. Je vormt de meeste vriendschappen als je jong bent: op school, tijdens je studie, in de kroeg… Naarmate je ouder wordt, kom je minder in situaties waar je nieuwe mensen ontmoet. Bovendien verdwijnen er ook vriendschappen uit je leven, bijvoorbeeld door verhuizingen, doordat je uit elkaar groeit of door overlijden. Op latere leeftijd is het ook moeilijker om nieuwe vrienden te maken. Niet voor niets zijn ouderen vaker eenzaam. Mijn oud-collega Nan Stevens van de Radboud Universiteit heeft daarom in 1995 een vriendschapscursus speciaal voor 55-plus vrouwen ontwikkeld: ‘Zin in vriendschap’. Er worden nog steeds cursussen gegeven die daarop gebaseerd zijn, zoals ‘De Online Vriendschapscursus’.”

Vriendschappen tussen mannen en vrouwen zijn gedoemd om te mislukken.

“Dat zou ik een fabel noemen. Ik denk dat vriendschappen tussen heteromannen en -vrouwen heel goed kunnen gaan, zolang niet een van beiden meer gaat voelen dan alleen vriendschap. Als er romantische of seksuele gevoelens bij komen kijken, dan kunnen er wel problemen ontstaan. Ook kan ik me voorstellen dat het lastig kan zijn als er een partner in het spel is die moeite heeft met de vriendschap. Zelfs als er helemaal geen aantrekkingskracht is, kan het toch bedreigend zijn voor de partner. Die weet immers niet of er gevoelens in het spel zijn. Grappig is dat mannen het vaak prima vinden als hun vriendin bevriend is met een man, zolang het maar seksloos is. Vrouwen hebben er ook moeite mee als hun man emoties deelt met een andere vrouw.”

Lees ook: vrouwen met déze sterrenbeelden zijn de beste vriendinnen

Is jouw vriendschap COVID-proof?

Afstand houden, thuiswerken en gesloten horeca: de coronamaatregelen waren funest voor ons sociale leven. Uit onderzoek van Snapchat bleek dat 23% van de ondervraagde Nederlanders vond dat de crisis invloed heeft op hun vriendschappen en 53% zegt minder close te zijn met hun vrienden.
“Ik kan beamen dat het voor mensen inderdaad moeilijker is geworden om vriendschappen te onderhouden en dat de kans groot is dat vriendschappen verwaterd zijn tijdens de coronacrisis”, zegt hoogleraar sociologie en vriendschapsdeskundige Beate Volker van de Universiteit Utrecht in een interview met RTL Nieuws. Collega Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, denkt dat dit voornamelijk een probleem is dat speelt onder jonge mensen. “Zij hebben vaak veel oppervlakkige contacten, waarvan er een aantal uitgroeien tot echte vrienden, die soms de rest van hun leven meegaan. Corona is wat dat betreft echt een handicap. Je kunt immers wel contacten leggen via internet, maar de meeste vriendschappen ontstaan toch echt op school, de sportclub, het werk en in het uitgaansleven.”
Drie op de vier Nederlanders heeft wekelijks contact met vrienden, blijkt uit onderzoek van het CBS. Dat percentage is al jaren ongeveer gelijk en ook corona heeft niet voor grote schommelingen gezorgd. Wel vermeldt het CBS erbij dat er niet gevraagd is naar de vorm van contact, en dat het dus mogelijk is dat ‘live’ afspreken deels is vervangen door sociale media. Zowel Beate Volker als Roos Vonk geloven dat de meeste bestaande vriendschappen de crisis wel zullen overleven. Het zou juist blootleggen wie je echte vrienden zijn. “Voor de selecte kern ben je wel bereid om je middelen in te zetten of ze op te zoeken om de vriendschap te onderhouden”, zegt Volker tegen RTL Nieuws. Vonk is het daarmee eens. “Mijn persoonlijke ervaring is dat je, mits je dat allebei wil, altijd wel oplossingen vindt. Dan bel je bijvoorbeeld wat vaker, je gaat samen zoomen of wandelen. Mijn eigen vriendschappen hebben in ieder geval niet onder de crisis geleden!”

Vriendinnenonline.nl

Digitale vriendinnenOp de sportclub, het schoolplein, de buurtbarbecue… Er zijn talloze plekken waar je leuke mensen kunt ontmoeten. Helaas is niet iedereen zo goed in het maken van nieuwe vrienden. Een kwart van de vrouwen vindt het lastig om vriendschap te sluiten met andere vrouwen. Gelukkig zijn er steeds meer initiatieven om via internet contacten te leggen, zoals het platform vriendinnenonline.nl. Sinds de oprichting in 2014 zijn via deze site al meer dan 250.000 vriendschappen gesloten. Drie vragen aan initiatiefneemster Lize Mast.

Uit onderzoek van Vriendin en Vriendinnenonline blijkt dat de helft van de vrouwen zich weleens eenzaam voelt. Best veel! Waar komt dit volgens jou door?

“Eenzaamheid is natuurlijk van alle tijden, maar ik denk dat we meer dan ooit in een individualistische samenleving leven. Mensen hebben bijvoorbeeld veel minder binding met hun buren dan vroeger, we zitten vaker op onze telefoon. En sociale media wekken wel de suggestie dat ze dat stukje sociaal contact overnemen, maar in feite vergroten ze de eenzaamheid juist. Als jij in je eentje op de bank zit, is het extra confronterend om te zien dat anderen wel leuke dingen aan het doen zijn.”

Waarom gaan zo veel vrouwen online op zoek naar vriendinnen?

“Als je in de sportschool leuk contact hebt met iemand, weet je niet of diegene behoefte heeft aan meer dan alleen een gezellig praatje. Misschien heeft ze al genoeg vriendinnen. Op onze site zitten alleen maar mensen die op zoek zijn naar vriendinnen en dat maakt de drempel om contact te leggen lager. Bovendien kun je heel gericht zoeken naar het soort vriendschap waar je behoefte aan hebt. Sommige mensen spreken via de site een op een met iemand af, maar er ontstaan ook groepjes gelijkgestemden die bijvoorbeeld samen gaan koken, wandelen of boeken lezen. We plannen ook regelmatig activiteiten, zoals de speeddate die we samen met Vriendin organiseren. Al hebben dat soort evenementen helaas lang stilgelegen vanwege corona.”

Was het in coronatijd extra druk op het platform?

“Dat had ik in het begin wel verwacht, maar het bleek juist dat veel mensen zich eerder wat terugtrokken in hun eigen bubbel. Of je nu wel of geen vriendinnen hebt: voor iedereen was het in de lockdownperiode moeilijk om sociale afspraken te maken. We hebben wel ons best gedaan om online events te organiseren, zoals online kletsuurtjes of een online bingo-avond. Maar uiteindelijk draait ons platform toch om het persoonlijke ontmoetingen, dus ik ben heel blij dat dat nu weer wat makkelijker gaat.”

Lees ook: vriendinnen maken als volwassene: zó doe je dat

Wist je eigenlijk dat…

• je in 7 jaar tijd gemiddeld de helft van je vriendschappen kwijtraakt? Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Utrecht in 2007. De onderzoeker stelde dat als een vriendschap die 7 jaar overleefde, het waarschijnlijk voor altijd was.
• een Nederlander gemiddeld 3,5 vriend heeft? Bij de lezeressen van Vriendin is dat niet veel anders, blijkt uit onderzoek van Vriendin in samenwerking met Vriendinnenonline. 52% heeft tussen de 2 en 5 vriendschappen, 21% heeft 1 vriendin, 5% heeft er 6 of meer. De overige 22% zegt geen enkele goede vriendin te hebben.
• vriendschap invloed heeft op je gezondheid? Uit onderzoek van Michigan State University blijkt dat mensen die hun vriendschappen als stressvol ervaarden vaker chronische ziektes kregen dan mensen die zich gesteund voelden door hun vrienden. Het effect van vriendschap op de gezondheid was veel groter dan dat van familie, partner en kinderen.
• je 50 uur met iemand moet doorbrengen voor je diegene een vriend kunt noemen? Dat blijkt uit onderzoek van de Kansas University. Na 90 uur wordt de band sterker en na 200 uur is iemand pas een ‘beste vriend’.
• mensen gemiddeld 150 Facebook-vrienden hebben? Dat blijkt uit onderzoek van de Oxford University. Maar op de vraag wie van hen ze konden bellen in geval van crisis, was het gemiddelde slechts 4.

Wat betekent vriendschap voor jou?

Vier vrouwen over hoe zij vriendschap beleven.
Mylène (34): “Ik ben al ruim elf jaar vriendinnen met Tania. We delen lief en leed en helpen en steunen elkaar waar nodig. We hebben aan een half woord genoeg. We zijn ook altijd eerlijk en respectvol naar elkaar en dat maakt het zo’n fijne vriendschap. Onze mannen kunnen ook goed met elkaar overweg, dat is een fijne bijkomstigheid. En haar oudste zoon en mijn jongste zoon, die nog bij elkaar in de de box gelegen hebben, zijn ook goede vriendjes. Al met al mag ik mezelf gelukkig prijzen met deze vriendschap.”
Sandra (39): “Ik heb vrienden op allerlei niveaus. Ze hoeven echt niet altijd allemaal voor me klaar te staan. Sommige vrienden doen dat, anderen bieden iets anders: samen lol maken bijvoorbeeld. Ik probeer vriendschap wat minder zwaar te zien dan vroeger. Die zwaarte schept verwachtingen waarvan ik weet dat ik er niet aan kan voldoen, hoe graag ik dat soms ook zou willen. En die acceptatie is voor mij de basis van vriendschap. Accepteer elkaar en wees een beetje lief voor de ander. Dat geldt zowel voor vriendschap als alle andere relaties in het leven.”
Esther (51): “Ik heb een traumatische jeugd gehad en geen fijne relatie met mijn moeder. Nu ik mij heb verdiept in hechtingsproblematiek weet ik waarom vriendschappen voor mij lastig zijn. Aan de ene kant voel ik mij nooit goed genoeg, ook als iemand mij elke keer verzekert dat onze vriendschap goed zit. Aan de andere kant ben ik op belangrijke momenten van mijn leven ook goede vrienden kwijtgeraakt. Deze pijn kan ik tot de dag van vandaag nog voelen. Vroeger dacht ik altijd dat ik niet helemaal klopte. Nu weet ik dat dit te maken heeft met wat ik heb gemist in mijn jeugd. Mijn beschadigde meisjeshart wil zo graag die vurige vriendschap van iemand die 100% voor me gaat. In mijn werk kan ik sterk en succesvol overkomen, van vriendschap snap ik eigenlijk nog steeds niets…”
Leonie (48): “Ik heb twee vriendinnen die allebei ver weg wonen. De ee woont in Australië, haar ken ik al dertig jaar. De ander, die ik al vijftien jaar ken, woont in Twente. Aangezien ik in Utrecht woon, voelt dat ook ver weg. Maar ook al zien en spreken we elkaar niet vaak, als ik ze nodig heb, dan zijn ze er. En andersom ook. Als we elkaar spreken, pikken we het zo weer op, alsof we elkaar vorige week nog zagen. Ik ben me er enorm van bewust hoe bijzonder deze vriendinnen zijn. Zij zijn mijn vangnet en net zo belangrijk voor me als voor anderen een broer of zus. Die heb ik namelijk niet.”

Als de vriendschap langzaam doodbloedt…

Ooit liep je samen alle feestjes af, hing je wekelijks een uur aan de telefoon en wist je elk detail van elkaars leven. Nu moeten jullie de agenda’s naast elkaar leggen om een avondje bij te praten. Betekent dit misschien het einde van de vriendschap?
Psycholoog Roos Woltering: “Misschien spreek je de moeders van de klasgenootjes van je kinderen vaker dan je beste vriendin en weten zij het eerder als je dochter op haar kin is gevallen. Maar dat wil niet zeggen dat zij ook de eersten zijn die je belt als je huwelijksproblemen hebt. Hoe vaak je elkaar ziet, zegt niets over hoe goed de vriendschap is. Wel is het belangrijk dat je daarin allebei ongeveer dezelfde behoefte hebt. Als je vriendin elke week wil afspreken en jij één keer per half jaar wel genoeg vindt, merk je misschien dat er wrijving ontstaat. Je moet nooit leeglopen op een vriendschap. Dus als het contact je energie kost in plaats van oplevert, is dat een duidelijk signaal dat er iets moet veranderen.
Besef wel dat dit nooit alleen aan de ander ligt: een vriendschap is altijd een wisselwerking. Ga er niet zomaar vanuit dat de ander wel begrijpt waarom je vaak niet thuis geeft, maar zeg eerlijk dat de vriendschap je op deze manier te veel energie kost. Dan is de kans groter dat de ander mee wil zoeken naar een oplossing die voor jullie allebei werkt. Merk je bij jezelf dat je eigenlijk helemaal geen behoefte meer hebt aan de vriendschap, dan zou je kunnen kijken wat er gebeurt als je minder van je laat horen. Doet de ander net zo weinig moeite, dan is het waarschijnlijk niet zo’n probleem om de vriendschap een stille dood te laten sterven. Blijft de ander echter wel pogingen doen om contact te houden, dan zal je toch echt de moed bij elkaar moeten rapen om een ‘exitgesprek’ te voeren, net zoals je een liefdesrelatie uitmaakt. Belangrijk daarbij is om helder te zijn. We denken soms dat we de ander minder kwetsen door de waarheid met smoesjes te verdoezelen, maar daarmee doe je iemand juist meer pijn. De ander voelt namelijk heus wel dat het niet klopt. Zeg dus liever iets als: ‘Ik heb het jarenlang heel fijn met je gevonden. Ik merk dat ik nu niet meer uit onze vriendschap haal waar ik naar op zoek ben. Dat maakt dat ik geen behoefte meer heb aan contact.’ Grote kans dat dat een pijnlijke boodschap is voor de ander. Geef die ander daarom ook echt de tijd en de ruimte om teleurgesteld of misschien zelf wel even pissig te zijn en beantwoord haar vragen zo oprecht mogelijk. Zie het als een les voor jullie alle twee: je moet in het leven pijnlijke feedback kunnen ontvangen én geven.”

Tekst: Marion van Es.