Canva1 2021 10 20t112253.302

Isabelle werd in augustus geëvacueerd uit Afghanistan: ‘Met mij komt het wel goed, maar hoe zit het met de rest?’

Isabelle (29) was een van de Nederlanders die half augustus geëvacueerd werden uit Afghanistan. Hoewel ze blij is dat ze veilig is, gaat ze het liefst zo snel mogelijk weer terug. “Ik geef veel om de Afghanen, het gaat me aan het hart dat zij nu in zoveel onzekerheid zitten.”

Na twee slapeloze nachten werd Isabelle op dinsdag 17 augustus wakker in haar oude slaapkamer in het huis van haar ouders. Verward keek ze om zich heen. Waar was ze? En wat was er allemaal gebeurd? “Het duurde even voordat ik het kon plaatsen, maar ineens zag ik alles weer voor me”, vertelt ze nu. “De chaos in de Afghaanse hoofdstad Kaboel, de onzekerheid of ik met de militaire vlucht weg kon, alle mensen die niet mee konden…Het voelde ontzettend dubbel om na vijf jaar opeens terug te zijn in Nederland. Af en toe vloog ik heen en weer om familie en vrienden te bezoeken, maar Kaboel is al die tijd mijn thuis geweest. Ik werkte daar als projectmanager voor Afghanaid, een Britse non-profitorganisatie die Afghanen ondersteunt met noodhulp, Afghaanse vrouwen helpt om zelfstandiger te worden en langetermijnprojecten opzet om werk, inkomen en vrouwenrechten te stimuleren. Door de jaren heen heb ik er veel mensen leren kennen. Internationale collega’s met wie ik samenwoonde, maar ook veel Afghaanse collega’s, deelnemers van onze projecten en vrienden in de stad. Het idee dat een groot deel van hen niet zoveel geluk heeft als mijn collega’s en ik, vind ik vreselijk. Met mij komt alles wel goed, maar hoe zit het met hen? Hoe zou het met alle Afghanen gaan die geen kant op kunnen en opeens onder de macht van de Taliban vallen?”

Plotselinge paniek

Terug naar augustus 2021. Door de terugtrekking van de militaire troepen van de Verenigde Staten en de NAVO rommelt het in Afghanistan. De Taliban veroveren steeds meer belangrijke steden in het land en velen vrezen een volledige machtsovername. Alleen is de verwachting dat de grote provinciale hoofdsteden en Kaboel nog wel even stand houden. Dit verandert als op donderdag 12 augustus de grote steden Kandahar en Herat vallen. En als op 15 augustus president Ashraf Ghani halsoverkop het land verlaat, trekken de Taliban razendsnel Kaboel binnen. Op dat moment is Isabelle op kantoor in de Afghaanse hoofdstad.
“Plotseling stormden er allerlei mensen hun werkkamer uit. Ze hadden het nieuws over de inname van de stad online gevolgd en wilden allemaal naar huis. Ook ik was op de hoogte van de situatie. Ik begreep de paniek, maar was niet bang. Ik ben best nuchter van karakter en sta stevig in mijn schoenen. Ik wist dat buitenlandse medewerkers van ngo’s (non-profit organisaties die zich meestal inzetten op het gebied van milieu, armoede en mensenrechten, red.) niet een direct doel waren van de Taliban. En dat het in de andere steden die inmiddels door de Taliban waren ingenomen, redelijk vredig was gegaan; er hadden in ieder geval geen vergeldingsacties plaatsgevonden. Bovendien had mijn werkgever al op 12 augustus, toen de situatie steeds serieuzer en dreigender werd, een vlucht voor mijn collega’s en mij naar onze thuislanden geboekt.
Ondertussen ontwikkelde de situatie zich op 15 augustus natuurlijk wel zo snel, dat er ook in Kaboel opeens grote paniek uitbrak. Omdat er geruchten gingen dat de Taliban in de stad waren, wilde iedereen weg uit de stad en het liefst uit het land. Voordat we het wisten, stond overal het verkeer vast.”

Lange nacht wachten

Zoals op veel nieuwszenders te zien was, verliepen de evacuaties moeizaam. Ook voor Isabelle was er veel onzekerheid of ze Afghanistan zou kunnen verlaten. “Samen met collega’s vertrok ik diezelfde avond naar een hotel vlak bij het vliegveld. Het verkeer was toen gelukkig weer op gang gekomen, dus we konden gewoon met de auto. We hadden geen idee wanneer we konden vliegen, maar dan waren we in ieder geval in de buurt en zaten we op een veilige plek.
Al snel ging alles daarna in een stroomversnelling. Vanuit ons hotel werden de Britse evacuatievluchten geleid en omdat ik voor een Britse organisatie werkte en twee van mijn collega’s ook Brits waren, mocht ik mee naar de militaire basis op het vliegveld. Dit was in het ‘rustige’ gedeelte, aan de andere kant was de grote chaos waarbij vooral Afghanen wanhopig een plekje in een van de vliegtuigen probeerden te bemachtigen. De bedoeling was dat ik zou worden overgedragen aan de Nederlandse delegatie op het vliegveld, maar helaas waren zij niet zo goed en zo snel georganiseerd als de Britten. Na een lange nacht wachten kreeg ik uiteindelijk toestemming om ook op de Britse vlucht mee te gaan. Via Dubai vloog ik naar Birmingham en van daaruit reisde ik verder naar Amsterdam.”
Hoewel Isabelle opgelucht en blij was dat ze in veiligheid was, besefte ze maar al te goed dat veel anderen minder geluk hadden. Ze maakt zich zorgen om de mensen die in Afghanistan moesten achterblijven. “Al mijn internationale vrienden zijn gelukkig geëvacueerd, maar bijna niemand van mijn Afghaanse collega’s. En ik ben niet alleen bezorgd om hen, maar ook om alle inwoners die nu in Afghanistan in onzekerheid zitten. Ik ben geen politiek commentator, maar de manier waarop de terugtrekking van de buitenlandse militairen is verlopen, vind ik niet erg verantwoordelijk. De snelheid waarmee het hele land weer onder de controle van de Taliban is gevallen, laat dat wel zien.”

Terug bij af

Dat de liefde van Isabelle voor Afghanistan groot is, is duidelijk. Ze ging er in december 2016 voor het eerst heen en was meteen onder de indruk van de inwoners en de mooie landschappen. “Afghanistan is echt prachtig. Ik had vroeger altijd al veel interesse in het land, maar was er nog nooit geweest. Toen ik in 2016 een vacature bij Afghanaid zag, reageerde ik meteen. Al snel werd ik aangenomen, eerst voor een meer ondersteunende functie, na ruim een jaar als Project Manager Women’s Empowerment. Hiervoor hielp ik vooral met de implementatie van verschillende projecten op het gebied van emancipatie en participatie van Afghaanse vrouwen, zodat ze meer zeggenschap in hun eigen familie en gemeenschap kregen. Om een voorbeeld te geven: het analfabetisme op het platteland van Afghanistan is hoog. Veel vrouwen kunnen niet lezen en schrijven, waardoor ze zichzelf nooit verder kunnen ontwikkelen en moeilijk zelfstandig kunnen zijn. Daarom zetten we vanuit Afghanaid veel in op educatie. Zo regelden we veel lees- en schrijflessen van en beroepsopleidingen, en zorgden we voor materiaal en machines, zodat de vrouwen waarmee wij werkten de mogelijkheid hadden economisch actief te worden.
Ik had het geluk dat ik regelmatig de verschillende provincies waar wij werkten mocht bezoeken. Hierdoor ontmoette ik veel Afghaanse vrouwen, jong en oud, die heel gemotiveerd waren om te leren. In het begin konden ze geen letter lezen, maar na een aantal weken lukte het ze wel om hun eigen naam op te schrijven of een simpele rekensom te maken. Op zulke momenten voelde ik vooral dankbaarheid dat ik erbij aanwezig mocht zijn. Ik geef veel om de Afghanen, mannen én vrouwen, dus het gaat me echt aan het hart dat zij dankzij de machtsovername van de Taliban nu waarschijnlijk weer terug bij af zijn.”

Tekort aan cash

Sinds half september werkt Isabelle voor een andere non-profit organisatie in Afghanistan, maar op afstand. “Dat is heel jammer. Kaboel is zo lang mijn thuis geweest. Maar wat is er nu nog van over? Ik heb dagelijks contact met vrouwelijke, Afghaanse collega’s. Ze zijn erg onzeker over hun toekomst. Ze willen graag uit Afghanistan weg, maar weten alleen niet hoe. Ik vind het moeilijk om voor hen te spreken – ik wil niks zeggen wat ze valse hoop kan geven, maar er is nog veel onduidelijk wat voor wetten en regels de Taliban in Afghanistan zal hanteren. Onlangs hoorden we bijvoorbeeld dat het Afghaanse jongens wel weer is toegestaan om naar school te gaan, maar meisjes niet. Verder is het in het hele land moeilijk om aan cash geld te komen. De banken zijn dicht, alleen de hoofkantoren zijn een aantal uur per dag open, en pinnen kan niet in de winkels. Het tekort aan cash maakt de situatie erg op de korte termijn, maar de ban van meisjes op scholen is op de lange termijn veel belangrijker. Ik houd mijn hart dus vast voor wat er verder nog gaat komen.”

Afwachten

Sinds de evacuaties vanuit Afghanistan werkt Nederland met verschillende Europese landen samen om een grote vluchtelingenstroom naar Europa tegen te houden. Een lastige kwestie vindt Isabelle, want volgens haar vluchten de Afghanen niet zomaar. “Geloof mij, de meeste mensen willen niet weg uit Afghanistan. Vluchten is vaak hun laatste optie en ik vind het heel jammer dat mensen met veel privileges niet willen delen met de mensen die weinig tot geen privileges hebben. Ik hoop zo snel mogelijk terug te kunnen gaan naar Afghanistan om de inwoners weer te kunnen helpen en ondersteunen, maar ik heb geen idee hoe het zal gaan lopen. Het enige wat ik nu kan doen, is afwachten.”

Meer informatie over wat Afghanaid voor de mensen in Afghanistan doet? Kijk op www.afghanaid.org.uk

Tekst: Renée Brouwer.
Foto: privébezit Isabelle