Hevig bloedverlies bij je menstruatie: hoe kom je eraan en wat kun je eraan doen?

7 juli 2021

Er rust een taboe op en toch is het een van de meestvoorkomende menstruatieklachten: hevig bloedverlies. Hoe kom je eraan, hoe ga je ermee om en wat kun je ertegen doen?

Menstruatieklachten

Wereldwijd zijn er vandaag bijna driehonderd miljoen vrouwen ongesteld. En morgen weer. En de dag daarna ook. Kortom, menstruatie hoort bij het leven zoals de liefde, vakanties en verjaardagen. Toch is het niet voor elke vrouw een feest om ongesteld te zijn.

Uit een grootscheeps onderzoek uit 2019 van Radboudumc onder ruim 42.000 Nederlandse vrouwen kwam naar voren dat 85% van hen maandelijks last heeft van de menstruatie. En een derde van hen ervaart zoveel pijn en ongemak, dat het hun dagelijks functioneren in ernstige mate belemmert. En dat elke maand opnieuw. Enorme buikpijn, zware hoofdpijn en dodelijke vermoeidheid zijn de meestvoorkomende klachten. En ook: hevig bloedverlies.
  Uit het onderzoek werd ook duidelijk dat minder dan de helft van alle vrouwen open is over menstruatieklachten. Het merendeel praat er niet graag over. Niet met vriendinnen of familie, en al helemaal niet met collega’s of – nog enger – leidinggevenden. En dat taboe moet de wereld uit, vindt gynaecoloog Marlies Bongers van het Máxima MC. “Die 85% vind ik een schrikbarend hoog percentage. Ik zie het als mijn missie om te zorgen dat er meer oog voor komt. Dat vrouwen vooral niet in stilte blijven tobben.

Misschien is deze coronatijd voor veel vrouwen wel prima, dan kunnen ze thuis werken zonder dat ze hoeven uit te leggen dat ze last hebben van hun menstruatie. Al is dat natuurlijk een verkeerd signaal. Ik hoop echt dat vrouwen in de toekomst durven zeggen: ‘Ik kom vandaag niet, ik menstrueer, dus ik werk vanuit huis.’”
Bongers vindt het belangrijk dat menstruatieklachten bespreekbaar worden, omdat een hevige menstruatie veel invloed heeft op het dagelijks leven van vrouwen. “Nu er steeds meer leidinggevende vrouwen komen, wordt het wel iets makkelijker om te zeggen dat je hevig menstrueert en daarom thuis werkt. Al is het nog steeds een taboe, en daar moeten we echt vanaf. Er zijn al landen die stappen hebben gezet op dit gebied. In China bijvoorbeeld kun je menstruatieverlof krijgen. Het zou heel goed zijn als dat ook in ons land zou kunnen.”

Het taboe op menstruatieklachten zit diep in de historie weggestopt, zegt Bongers. “Er zijn maar weinig culturen die vrouwen knuffelen als ze menstrueren. En er zijn nog steeds  culturen die menstruatie zien als iets vies en onreins. En hoe open en tolerant we in Nederland ook zijn, ook hier gaat echt geen vrouw zeggen: jongens, ik ben er vandaag niet, ik lek door.”

Oppassen voor bloedarmoede

Een normale menstruatie is ongeveer tachtig tot honderd milliliter bloedverlies. Verspreid over vier dagen is dat eigenlijk heel weinig, zegt Bongers. Maar stijg je daar bovenuit, dan verlies je te veel bloed, en een gevolg van veel bloedverlies is bloedarmoede. “Je lijf heeft drie weken om het bloedverlies bij te spijkeren. Bij een volgende menstruatie is je bloedgehalte wel aangevuld, maar bij veel bloedverlies is dat net niet genoeg. Als je dan weer gaat menstrueren, zakt je bloedgehalte weg. Dat wordt elke maand erger. Je loopt steeds achter en elke keer wordt dat tekort dus steeds groter. En omdat het heel geleidelijk gaat, kun je dus zonder dat je het in de gaten hebt bloedarmoede krijgen.”

Eén boosdoener: vleesbomen

Sommige vrouwen hebben meer last van hevig bloedverlies dan andere. Dat kan onder meer komen door afwijkingen aan de baarmoeder. Bijvoorbeeld door myomen, ook wel bekend als vleesbomen. Gynaecoloog Bongers: “Maar dat vind ik een vreselijk woord. Ik noem het liever spierbolletjes, omdat het dat ook zijn. Je baarmoeder is een dikke spierwand waarin aparte spierkernen kunnen komen die uitgroeien tot kleine bolletjes. Het is erfelijk, maar ook leeftijd speelt een rol: hoe ouder je bent, hoe meer kans op spierbolletjes. Bovendien is het rasafhankelijk: het donkere ras heeft er meer last van. En soms ontstaan ze uit het niets.
De spierbolletjes zijn iets steviger dan een gewone spier, waardoor de baarmoeder bij een menstruatie minder goed kan samentrekken. Ook gaan er vaak grote bloedvaten naartoe, waardoor je meer bloedt. Spierbolletjes kunnen op verschillende plekken in de baarmoeder zitten. Hoe dieper in de baarmoederholte, hoe meer klachten ze geven.
Máxima MC is het enige ziekenhuis in Nederland waar de spierbolletjes worden bestreden met de zogeheten sonata-behandeling. Bongers: “We gaan dan met een klein echoapparaat door de baarmoederhals in de baarmoederholte en prikken een naaldje in een spierbolletje om dit te fixeren. Vervolgens plaatsen we meerdere naaldjes die een stroomstootje afgeven en wordt het weefsel van het bolletje van binnenuit vernietigd. Vervolgens wordt dat weefsel door het lijf afgevoerd.”  

Andere oorzaken

• Adenomyose. Aan de binnenkant van de baarmoederholte zit slijmvlies dat zich elke maand opbouwt en elke maand wordt afgebroken. Dat is het menstruatiebloed dat je ziet. Maar in de spier van de baarmoeder kunnen ook ‘gangetjes’ ontstaan met slijmvlies dat eveneens in de spier terechtkomt als je gaat menstrueren. Adenomyose kan ook tussentijds bloedverlies geven. En pijn veroorzaken, doordat de spier gaat krampen.

• Stollingsproblemen. Als je bloed om wat voor reden dan ook niet goed kan stollen, vloei je heviger.

• Overgewicht. Vrouwen met overgewicht maken extra hormonen aan die invloed hebben op het baarmoederslijmvlies, waardoor ze veel meer vloeien.

• Soms is er geen oorzaak te vinden. Bongers: “Dat komt veel voor en is heel vervelend. Wat we ook zien is dat het slijmvlies in de loop der jaren veel dikker wordt, waardoor er meer moet worden afgestoten. En het kan ook een start zijn van de overgang. Ook al heb je nog nergens last van, het kan de voorbode zijn van dat prachtige evenwicht dat begint te haperen omdat de voorraad eitjes in de eierstokken niet meer optimaal is. Dat is dus een hormonale kwestie.”

Minder met hormonen

Tegen hevig bloedverlies is niet zoveel te doen, zegt Bongers. Al kun je het probleem wel proberen te tackelen met hormonen. “Het mirena-spiraaltje geeft aan de binnenkant van de baarmoeder een heel klein beetje progestageen af. Daardoor wordt het slijmvlies van de baarmoeder onderdrukt, het groeit dus niet meer. Het wordt niet dik en hoeft dus ook niet te worden afgestoten. Je ziet dan dat het bloedverlies enorm vermindert.”
Wil je wel verlichting, maar geen hormonen, dan kun je een novasure-behandeling overwegen. Hierbij wordt eenmalig – onder een lokale verdoving of een roesje – het slijmvlies behandeld zodat het niet meer aangroeit. Er wordt een soort waaiertje in de baarmoederholte geplaatst. Over dat waaiertje loopt een stroompje dat alle slijmvliescellen verhit, waardoor ze verdampen. Ze zijn dan zo aangetast, dat het slijmvlies niet meer kan groeien en je dus minder hevig zult vloeien. Een consequentie van deze behandeling is wel dat je niet meer zwanger kunt worden. Datzelfde geldt voor een andere rigoureuze oplossing: het verwijderen van de baarmoeder.

Vraag: hebben vrouwen die hevig menstrueren meer pijn?

Gynaecoloog Bongers: “In sommige gevallen is veel bloedverlies alleen maar lastig, maar het komt ook absoluut voor dat het veel pijn doet. Vooral als er stolsels ontstaan. Menstruatiebloed stolt in principe niet zo snel, waardoor het er als mooi rood bloed uit loopt. Maar als het antistollingsfenomeen de hoeveelheid bloedverlies niet goed aan kan, krijg je stolsels: dikke klodders bloed die soms wel op stukjes lever lijken. De baarmoeder moet zo’n stolsel er dan uitknijpen, de kramp die dat veroorzaakt is pijnlijk.”

‘Het is het begin van de overgang, dus ik wacht gewoon’

Henriëtte (51): “Vroeger snapte ik nooit waarom mijn beste vriendin altijd zeurde over haar menstruatie. Eerlijk gezegd vond ik dat ze zich aanstelde als ze weer klaagde dat ze zoveel pijn had en zoveel bloed verloor dat ze vier dagen niet naar buiten wilde. Mijn eigen cyclus was altijd heel regelmatig. Ik had nergens last van, voelde me hooguit een dagje wat minder energiek dan anders. Maar dat veranderde twee jaar geleden. Ineens menstrueerde ik met enorm veel bloedverlies. Maar dan ook echt enorm veel. ‘s Nachts moest ik er zeker vier keer uit om mijn tampon plus maandverband te verschonen. Het klinkt misschien niet zo fris, maar het kwam er echt met dikke klodders uit. En ook overdag moest ik thuisblijven, ik durfde de deur niet uit, was bang om door te lekken. Ik ben nog nooit zo blij geweest als toen, toen mijn menstruatie na vier dagen voorbij was.
Nadat het de twee maanden erna weer zo erg was, ben ik naar mijn huisarts gegaan. Hij zei dat ik me geen zorgen hoefde te maken, dat het waarschijnlijk het begin van de overgang was. En dat ik maar gewoon rustig moest afwachten tot het voorbij was. Ik ging met een onbevredigend gevoel naar huis. En al ben ik niet meer zo erg ongesteld als toen, ik heb nog steeds hevige menstruaties. Ze zijn ook nog eens onregelmatiger. Daardoor weet ik nooit wanneer ik weer ongesteld word. Naar mijn huisarts wil ik niet meer. Ik doe maar wat hij zei: wachten tot het overgaat. Hopelijk is dat snel.”

‘Ik heb mijn baarmoeder laten verwijderen’

  Margot (54): “Zeven dagen per maand was ik helemaal van de kaart. Zeven dagen! Dan was ik misselijk, heel moe en superchagrijnig en had ik ontzaglijk veel krampen en hoofdpijn. Ook had ik heel veel bloedverlies, echt niet normaal. Het liefst lag ik die dagen in mijn bed met de gordijnen dicht. Ik slikte de ene na de andere pijnstiller, maar veel hielp dat niet. Toen ik uiteindelijk naar een gynaecoloog ging – het duurde best lang voor ik die stap durfde te zetten – was ik ten einde raad. Eruit met die baarmoeder, zei ik tegen haar. Ze legde me goed alle voors en tegens uit van het verwijderen van mijn baarmoeder. Ik was pas 38, had geen kinderen en zou dus ook nooit moeder worden. Mijn man en ik hadden geen kinderwens, maar dan zou het definitief zijn. Na wat wikken en wegen stond mijn beslissing vast: ik liet mijn baarmoeder verwijderen.
Na de operatie kwam ik vervroegd in de overgang. Ik weet niet of het ermee te maken had, maar mijn haar werd ineens heel grijs. Toch heb ik er geen dag spijt van gehad. De operatie was zwaar, maar na een half jaartje voelde ik me helemaal weer de oude. Of nee, beter, want ik was verlost van die ellendige ongesteldheid.”

‘Ik moet het eigenlijk tegen mijn leidinggevende zeggen’

  Lisa (24): “Mijn eerste menstruatie vergeet ik nooit. Ik was twaalf en zat op de wc toen ik ineens bloed zag. Mijn moeder feliciteerde me, maar zelf vond ik het geen reden voor een feestje.
Mijn menstruaties zijn altijd wel een dingetje. De krampen vallen nog wel mee, maar ik houd er altijd rekening mee, omdat ik zo hevig vloei. Ik ben elke maand bang om door te lekken.
Een half jaar geleden begon ik aan mijn eerste echte baan, bij een hip communicatiebureau. En alsof de duvel ermee speelde werd ik op mijn eerste werkdag ongesteld. Ik had wel tampons bij me, maar voelde me toch onzeker. Tot overmaat van ramp hadden we een teamvergadering in het kantoor van mijn leidinggevende. In zijn kantoor stonden stoelen van wit leer. Ik durfde er niet op te gaan zitten, uit angst om door te lekken, maar durfde ook niet te zeggen wat er aan de hand was. Ik was het liefst naar huis gegaan… Gelukkig was het een korte bespreking, die ik op het puntje van de stoel heb uitgezeten. Later zei een van mijn beste vriendinnen dat ik het gewoon had moeten zeggen. Ik weet dat ze gelijk heeft, hopelijk heb ik daar een volgende keer wel de guts voor.”