Anna: ‘Ik zie vreselijk op tegen de feestdagen, zo zonder mijn kind’

“Er gaat geen dag voorbij dat ik niet aan Anouk denk. Ik mis haar vreselijk. Ze is negentien jaar en mijn enige kind. Ik heb haar vanaf haar tiende alleen opgevoed, toen haar vader bij ons wegging. Dat was vooral mentaal zwaar, maar ook heel bijzonder. We hadden een sterke band en waren een fijn team, twee handen op één buik, zei ik altijd. Des te harder is het nu ik helemaal niets meer van haar hoor. Ze wil me voorlopig niet zien. Ik heb geen idee hoelang dat gaat duren.”

Vleugels uitslaan

“De eerste barstjes in onze band begonnen toen ze vorig jaar op kamers ging. Ze wilde haar vleugels uitslaan, zei ze. Ze ging studeren in Utrecht, nog geen halfuur bij me vandaan, maar voor mij voelde het alsof ze naar de andere kant van de wereld vertrok. Ik wilde weten hoe het met haar ging: of ze goed at, of ze genoeg sliep, of ze het leuk had met haar huisgenoten. Dus ik appte haar vaak. Te vaak, misschien. Anouk vond dat ik me overal mee bemoeide. Ze zei: ‘Mam, ik ben volwassen nu. Je hoeft niet meer alles te controleren.’ Ik dacht dat ze dat zei omdat ze onafhankelijk wilde zijn. Op zich logisch, maar het raakte me ook. Ik voelde me buitengesloten, alsof ze me niet meer nodig had. En juist daardoor ging ik haar nog meer opzoeken. Ik zag het toen niet, maar ik dreef haar met mijn acties steeds verder van me af.
Er waren momenten waarop ik echt te ver ging, zo realiseer ik me nu. Als ze mijn appjes niet las, raakte ik in paniek. Een keer had ze haar telefoon uitgezet, omdat ze tentamenweek had. Na twee dagen zonder reactie, belde ik haar huisgenoot om te vragen of alles wel goed was. Die zei een beetje verbaasd dat Anouk gewoon zat te studeren. Toen ze daarachter kwam, was ze woest. Ze vond het zo gênant. Ze had natuurlijk gelijk. Maar ik kon het niet laten, ik dacht meteen dat er iets mis moest zijn als ze twee dagen niets van zich liet horen.

Omdat Anouk steeds minder vertelde, werd ik ongerust. Als haar vriendinnen bij mij thuiskwamen in het weekend dat Anouk thuis was, vroeg ik ze uit over haar leven: of ze een vriendje had, of ze wel gezond at. En toen ze een bijbaantje kreeg in een café, reed ik er stiekem een keer naartoe om te kijken of Anouk daar wel veilig was. Ze heeft me toen niet gezien, maar later hoorde ze het van een collega. Dat was echt de druppel, denk ik. Ze voelde zich gecontroleerd, ik snap nu wel waarom, maar loslaten is gewoon lastig. Zeker als je maar één kind hebt.
In maart kwam ze op een avond langs om wat zwem-spullen te halen. Ik weet niet eens meer precies waar we ruzie over kregen, iets kleins, de was, geloof ik. Maar ineens barstte ze. Ze zei: ‘Mam, ik trek dit niet meer. Je bemoeit je overal mee. Ik wil even geen contact meer.’ Ik stond aan de grond genageld. Even geen contact? Was dat echt nodig? Was sorry zeggen niet genoeg?
Het klonk toen als een pauze. Maar die pauze is nooit voorbijgegaan. Anouk heeft me geblokkeerd op WhatsApp, reageert niet op mijn e-mails of kaarten. De eerste weken dacht ik nog: ze kalmeert wel. Maar de stilte bleef. En nu, maanden later, besef ik dat dit misschien wel haar manier is om afstand te nemen. Echt afstand.”

Verstikkend contact

“Toen Anouk in maart vertrok zonder me een knuffel te geven en vervolgens niets meer van zich liet horen, raakte ik in paniek. Ik wist niet wat ik moest doen. De stilte was niet te doen. Dus probeerde ik alles. Ik stuurde haar brieven – geen boze, maar smekende. Ik schreef dat ik haar miste, dat ik van haar hield, dat ik het niet begreep. Ik dacht: als ze ziet hoeveel pijn dit me doet, komt ze wel terug.
Ook stuurde ik haar kaartjes met kleine, onschuldige tekstjes: Succes met je tentamens, of Ik ben trots op je, wat er ook gebeurt. Geen antwoord. Ik zag via een vriendin op Facebook dat ze verhuisd was naar een andere studentenflat. Ik ben gaan rondkijken in die buurt, net zolang totdat ik de woning en het naamkaartje bij de bel ontdekte. Ik heb toen een bos bloemen laten bezorgen bij haar nieuwe adres. Geen briefje erbij, alleen mijn naam. Ook daar kreeg ik niets op terug. Uiteindelijk heb ik zelfs haar tante gevraagd om haar voorzichtig aan te spreken voor mij, maar Anouk had haar ook duidelijk gemaakt dat ze ‘voorlopig geen contact’ wilde.
De laatste poging deed ik afgelopen september. Ik heb haar een lange e-mail gestuurd met excuses en uitleg. Ik schreef: Ik weet dat ik fouten heb gemaakt, maar ik wil leren. Alsjeblieft, geef me een kans. Toen er na twee weken nog steeds geen antwoord kwam, voelde ik iets in me breken. Ik besefte dat ik haar alleen maar verder wegduwde door steeds contact te zoeken. Elke poging voelde voor mij als liefde, maar voor haar waarschijnlijk als druk. Ik heb toen letterlijk de computer dichtgeklapt en gehuild. Niet uit boosheid, maar uit berusting. Want misschien is dit wat ze nu nodig heeft: rust, afstand, vrijheid van mij.”

Liefde is eng

“Via mijn huisarts, waar ik ten einde raad naartoe ben gegaan, kwam ik in contact met een psychotherapeut. Met mijn vrouwelijke dokter Rossi praat ik eens per week een uur. Niet omdat ik depressief ben, maar omdat ik wil leren mijn kind los te laten. Te begrijpen waar het misging en hoe ik kan veranderen. Dat is confronterend, want ik moet naar mezelf kijken in plaats van alleen naar Anouk.
Eerlijk is eerlijk: ik heb lang gedacht dat Anouk overdreef. Dat ze ondankbaar was. Maar ik ben gaan inzien dat ik ook fouten heb gemaakt. Ik was bang om haar te verliezen en juist daardoor greep ik haar te stevig vast. Ik dacht dat ik haar hielp door betrokken te zijn, maar eigenlijk verstikte ik haar. Niet uit kwaadheid, maar uit liefde.
Op advies van mijn therapeut probeer ik het anders te doen. Ik schrijf nog steeds brieven, maar verstuur ze niet meer. Ik leg ze in een doos in mijn slaapkamer. Daarin staat alles wat ik haar zou willen zeggen: verontschuldigingen, hoop, herinneringen. Het helpt me om het een plek te geven. Soms fantaseer ik dat ze deze ooit leest en dan denkt: mams bedoelde het goed.
Ik leer nu over wie ik zelf ben. In het begin dacht ik dat ik vooral in therapie ging om te leren omgaan met het gemis, met het lege nest, maar al snel bleek dat het dieper zat. De therapeut liet me zien dat mijn gedrag voortkwam uit de angst om verlaten te worden, om weer alleen te zijn. Ik ben na mijn scheiding nooit meer verliefd geweest. Heb zelfs nooit meer gedatet. Ik heb dat niet gedurfd, want houden van is eng. Mijn psycholoog zei: ‘Je bent niet te controlerend omdat je de baas wil spelen, maar omdat je bang bent om niet meer nodig te zijn.’ Dat raakte me enorm.
We hebben samen gekeken naar mijn jeugd. Mijn eigen moeder was juist afstandelijk, nooit iemand die vroeg hoe het met me ging. Ik heb toen onbewust besloten dat ík het anders zou doen. Dat ik een betrokken, warme moeder zou zijn. Alleen ben ik daarin doorgeslagen. Ik dacht dat liefde betekende: altijd aanwezig zijn, altijd helpen. Maar echte liefde is ook vertrouwen. Vertrouwen dat het kind dat je hebt grootgebracht zélf kan vallen en opstaan.
Langzaam leer ik dat mijn waarde als moeder niet verdwijnt, ook niet als mijn dochter me even niet wil zien. Ik mag haar loslaten zonder mezelf te verliezen. Dat is het moeilijkste wat ik ooit heb moeten leren, maar misschien ook het mooiste.” 

Donkere feestdagen

“Maar dat wil niet zeggen dat het makkelijk is. Zeker niet nu de feestdagen eraan komen. Ik zie er zó tegenop. Vroeger was dit mijn lievelingstijd. Ik genoot van het samen versieren van de boom, met eronder alle cadeautjes die we voor elkaar hadden gekocht en prachtig ingepakt. Van het ontbijt van chocoladekransjes en krentenbrood met spijs. Van ons kerstdiner – Anouk maakte altijd de tiramisu, ik standaard zalmcarpaccio voor en als hoofd aardappelkroketjes met rollade – is nu niks meer over. De boom staat nog in de doos op zolder. Ik kan het niet opbrengen om deze op te tuigen. Misschien ga ik een van de twee kerstdagen naar mijn zus, maar liever ga ik met een slaappil in bed liggen, zodat de dag snel om is.
Iedere reclame op tv snijdt in mijn hart. Overal zie ik gezinnen samen lachen en plezier hebben. Bij elk kerstliedje in de supermarkt voel ik het gemis, want die blèrden Anouk en ik altijd keihard én vals mee. Maar sowieso wil ik in deze donkere dagen niet meer in de supermarkt komen, niet geconfronteerd worden met schappen vol gezelligheid. Wat heb ik aan een hele bak aardbeien, slagroomsoezen of aan een enorme rollade in mijn eentje? Ik hoef ook echt geen kerstservetten of -kleden te kopen. Die gezelligheid is nu te pijnlijk.

Bij Anouk staat er waarschijnlijk gewoon een boom en branden er lichtjes. Ze zal vast ook lekker eten, maar zonder mij. Ik hoop zo dat ze ooit weer contact opneemt. Het liefst op kerstochtend belt met: ‘Mamsie, kom je kerstkransjes eten?’
Maar ik ga het niet meer forceren. Geen berichtje sturen of mezelf aan de voordeur opdringen, zoals ik het liefst zou doen. Ik heb een kaart gekocht, een mooie, eenvoudige, met een ster erop. Daar schrijf ik alleen op: Ik denk aan je. Geen verwachtingen, alleen liefde. Mams. Die geef ik mee aan mijn zus, als ze langsgaat bij Anouk. Misschien leest ze hem, misschien niet. Maar ik wil toch iets van me laten horen.
Zonder de aanwezigheid van mijn kind zullen de feestdagen nooit meer hetzelfde zijn. Maar ik blijf hopen dat het niet voor altijd is. Ik blijf geloven dat de band tussen moeder en dochter te sterk is om echt te breken. Anouk heeft nooit gepuberd, misschien is dit even de ruimte die ze nu nodig heeft om op eigen benen te kunnen gaan staan. Ik hoop met heel mijn hart dat ze mij ook gaat missen en dat we volgend jaar wel weer samen de feestdagen vieren.”

Om privacyredenen zijn alle namen veranderd, de echte namen zijn bekend bij de redactie.
Foto: Getty Images​​​​​​

Meer Vriendin? Volg ons op Facebook en Instagram. Je kunt je ook aanmelden voor onze wekelijkse Vriendin nieuwsbrief.