Lieke is mantelzorger voor haar broer: ‘De zorg voelt als een verplichting’

Tekst: Hester Zitvast

26 juni 2025

Lieke (42) is mantelzorger voor haar broer Erik (40). Erik is ernstig lichamelijk en verstandelijk beperkt en woont sinds zijn 22e in een zorginstelling. Dat neemt de zorg slechts gedeeltelijk weg, Lieke is continu met hem bezig. Ze werkt als wijkverpleegkundige, is getrouwd en is moeder van twee puberdochters.

Schuldig

“Op de zorginstelling waar Erik woont, wordt eens per jaar een barbecue voor bewoners en familie georganiseerd. Ik ga daar altijd met mijn vader heen en dan zien we broers en zussen van medebewoners, die we de rest van het jaar nooit zien. Ze hangen dan blij om hun gehandicapte familielid heen en maken foto’s. Ik geloof die blijdschap niet. Ik ervaar dat echt totaal anders, namelijk. Ik denk dat ik van Erik houd, maar alleen omdat hij mijn broertje is. Leuk vind ik ’m niet, eerder irritant. De zorg voor hem voelt voor mij als een verplichting. Of ik me daar schuldig om voel? Nee, ik voel me hooguit schuldig om het feit dat ik me er niet schuldig om voel.”

Zuurstofgebrek

“Ik was een peuter toen Erik geboren werd. Hij heeft zuurstofgebrek opgelopen door een infarct in de placenta. In die tijd werd er bij hoge uitzondering een echo gemaakt. Pas een maand na zijn geboorte ontdekten ze dat hij wat mankeerde. Ik wist niet beter dan dat mijn broertje gehandicapt was. Alles draaide om hem. Erik kon en kan vrijwel niks. Hij heeft geen rompstabiliteit. Als je ’m neerzet, valt hij om. Hij kan wel praten, maar hij heeft geen idee wat hij zegt. Zijn verstandelijke vermogens zijn te vergelijken met die van een kind van vijftien tot 36 maanden. Een goed gesprek aan tafel was nooit mogelijk. Erik  voerde het hoogste woord en vroeg alle aandacht. Hij overrulede ons gewoon. Vanaf z’n veertiende ging hij zo nu en dan naar een logeerhuis. Dat bracht de rust voor ons een beetje terug. Erik is altijd heel claimend naar mijn moeder geweest.”

Cru

“We hadden als kinderen geen goede band. Als mijn moeder er niet was en ik even op Erik moest passen, kneep hij me en reed hij met zijn elektrische rolstoel op mij in. Op z’n 22ste verhuisde hij naar een zorginstelling. Een half jaar daarna werd mijn moeder ziek en niet veel later overleed ze. Heel cru vond en vind ik dat nog steeds. Sinds haar dood, bezoek ik Erik zo’n twee keer in de maand en doe daarnaast onder meer zijn boodschappen, ik koop en label zijn kleding en samen met mijn vader beheer ik zijn geldzaken. Verder ga ik met hem mee naar medische afspraken en weet ik dat ik altijd, ieder moment door de zorginstelling gebeld kan worden, omdat er weer iets gebeurd is. Erik kan namelijk heel agressief zijn.”

Wandelen

“Vrijwel niemand ziet wat ik allemaal voor mijn broer doe. Of mensen vinden het vanzelfsprekend. Dat ik regelmatig een hele ochtend met hem bezig ben en dan daarna nog een dag tot tien uur ’s avonds moet werken, voelt zwaar. Ik haal er nul energie uit hem te zien. Om dat te compenseren, wandel ik veel. Lekker de natuur in, podcast op – of juist helemaal niks – en dan mijn hoofd leegmaken. Heerlijk. Ik kan er wel goed over praten met twee vriendinnen en een collega in een soortgelijke situatie. Zij begrijpen me. Bij hen kan ik eerlijk zeggen wat ik denk en voel.”

Assertiever

“Voor mijn vader is het ook heftig. Hij is van een generatie die het er niet over heeft. Hij draagt deze last. Onlangs heb ik voor het eerst een echt goed gesprek met hem over de situatie gehad. Ik maak me zorgen om hem. Erik kan zo agressief doen; wat als hij mijn vader aanrijdt en hij daardoor een heup breekt? Hij is in de zeventig en nog heel kwiek. Dat willen we graag zo houden. We hebben levenslang, zo voelt het. ‘Hoe is het met Erik’, wordt mij vaak als eerste gevraagd op verjaardagen. ‘Met mij gaat het goed, leuk dat je het vraagt’, antwoord ik dan vilein. Ik ben echt een stuk assertiever geworden in de loop der jaren.”

Om privacyredenen zijn alle namen veranderd, De echte namen zijn bekend bij de redactie.​​​​​​
Foto: Getty Images

Meer Vriendin? Volg ons op Facebook en Instagram. Je kunt je ook aanmelden voor onze wekelijkse Vriendin nieuwsbrief.