Marianne had een burn-out: ‘Nog steeds ben ik hypergevoelig voor stress’

Tekst: Marianne ter Mors

29 juli 2025

Kom op, niet zeuren. Even doorpakken. Dat is wat journalist Marianne (34) zichzelf jarenlang vertelde. Uiteindelijk belandde ze in een dikke vette burn-out. Kwam het door werk, of toch iets anders? Ze besloot het te onderzoeken: de oorzaak, de lichamelijke gevolgen én het herstel.

O nee, ze hebben mijn brood niet. Wat nu? Met paniek in mijn ogen kijk ik de bakker aan. Nog voordat ik een woord kan uitbrengen, barst ik in tranen uit. Als je dit zo leest, vermoed je dat ik vier, misschien vijf jaar oud ben? Nee. Ik ben een volwassen vrouw van 34. In één jaar tijd verloor ik mijn moeder en mijn beste vriend. Ik zag mijn schoonvader drie maanden op het randje van de dood balanceren. Ook verloor ik nog mijn oma en mijn man zijn opa. Ik verhuisde naar een nieuwbouwhuis en startte een tweede studie. Daarna liep mijn huwelijk op de klippen en moest ik nóg een keer verhuizen. Ik overwon paniekaanvallen en had ernstige slaapproblemen. Ook rondde ik nog een derde studie af en begon mijn eigen bedrijf. Toen was er eindelijk rust. Ik woonde op een fijne plek en maakte werk van mijn tot dan toe onontdekte talent: schrijven. Net op het moment dat alles goed leek te gaan, stortte ik in. Diagnose: burn-out. Wat eraan te doen was? ‘Een beetje rust nemen, dan kan je batterij weer opladen’, aldus de huisarts. En al die vage klachten dan, de pijn in mijn nieren, de eeuwige keelklachten, de eindeloze vermoeidheid, duizeligheid en schrikachtigheid? Wat is er mis? ‘Niets aan de hand Marianne, je bent kerngezond. Zelfs je vitamine D-spiegel is keurig op peil’, sprak de huisarts met bewondering in zijn stem. Daar moest ik het mee doen.

Paniek

Neurobioloog, schrijver en podcastmaker Brankele Frank kreeg ook de diagnose burn-out. Brankele: ‘Ik werkte als strategieconsultant op een kantoor waar de werkdruk heel hoog was. Elk uur was er wel een belangrijke deadline die gehaald moest worden. Iedereen was superambitieus en we werkten keihard. Zeventig uur per week was eerder regel dan uitzondering. Ook heerste er de onuitgesproken overtuiging ‘dat je alles moet kunnen’. Vanuit die gedachte begon ik te trainen voor een triatlon, dat leek me leuk. Ondertussen werd ik steeds vermoeider en ik sliep slecht. Ik weet niet hoe ik mezelf over de finish heb gesleept. Het was helemaal op en daarna werd ik ziek. Even uitzieken dacht ik, dan zou het vast beter gaan. Maar dat ging het dus totaal niet!’
Ik herken wat Brankele zegt. Maandenlang, wat zeg ik, misschien wel járenlang, voelde ik me altijd ‘een beetje moe’. Toch ging ik door. Toen ik alles op de rit had en op vakantie ging naar Costa Rica, was ik alleen maar ziek. Ik kreeg paniekaanvallen terwijl ik midden in de prachtige jungle zat. De rust maakte het niet beter, alleen maar érger. Brankele: ‘Toen ik na een paar dagen ziek zijn weer op kantoor kwam, voelde ik me helemaal niet goed. Ik hoorde mijn collega’s praten, ik wist dat ze mijn taal spraken, dat herkende ik nog wel, maar de woorden gingen niet aan wal. Ik werd duizelig en voelde een lichte paniek, wat ís dit? Ik ben naar het toilet gegaan en heb een moment mijn hoofd tegen de koude tegelwand gelegd. Omdat het onbestemde gevoel niet verdween, ben ik naar mijn HR-directeur gestapt. Deze zei beslist: ‘Nee, dit is zeker niet goed. Werk vanaf nu echt alleen tussen negen en vijf.’ Tussen negen en vijf? Ik voelde de paniek groeien. Ik kon amper op een stoel zitten, laat staan werken. Uiteindelijk ben ik door de bedrijfspsycholoog naar huis gestuurd. Het herstel van mijn burn-out duurde ongeveer twee jaar. Het was een constant vallen en opstaan, vooral heel veel vallen. Ik was eigenlijk tot niets in staat. Dat was een uitzichtloze tijd, waarin niemand me kon vertellen wat er echt aan de hand was. Dat maakte het nog frustrerender.’

365 burn-outs

Er bestaat geen officiële diagnose voor burn-out. Als je een burn-out hebt, kun je met een breed scala van klachten te maken krijgen; van extreme vermoeidheid, eczeem en griepachtige verschijnselen, tot duizeligheid, een slechte stoelgang en angst of depressie. Wat er precies aan de hand is in je lichaam, weten artsen niet. Brankele is neurobioloog. Met de uitleg ‘dat je batterij leeg is’, nam zij geen genoegen. Dus ging ze op onderzoek uit hoe het precies werkt, een burn-out in je brein: ‘Een burn-out heeft directe impact op de vorm en dynamiek van je hersenen. Je hersenen zijn plastisch en kneedbaar, dat is heel mooi want daardoor kun je dingen leren. Maar het betekent ook dat als je chronisch gestrest bent, ze behoorlijk kunnen veranderen. Je wordt labieler, prikkelbaarder, vergeetachtiger – allemaal omdat de vorm en functie van je hersenen door de stress veranderd is. Het wordt daardoor ook steeds moeilijker om niet gestrest te zijn. Je kunt dingen niet meer overzien of doorbreken, omdat je in een staat van paraatheid blijft zitten. Fysiologisch kom je in een vicieuze cirkel terecht van stress die alleen maar meer stress aanmaakt. Je kunt iemand met chronische stress vertellen van joh, maak je niet zo druk. Maar dat lukt diegene niet, omdat de ‘uitrust-zenuwstelsel-tak’ dat gewoon niet meer kan. Je denkt vaak: er is een stressor en die komt van buiten. Zodra die weg is, is het allemaal weer oké. Alleen moet je jezelf óók biochemisch weer resetten. Dat kan zeker, maar het kost tijd. Negentig procent van de mensen die een burn-out heeft gehad ervaart restschade. Een veelgehoorde klacht is dat de gevoeligheid voor stress is toegenomen. Daarmee ben je ook vatbaarder voor een tweede burn-out.’

Ik maak weleens de grap dat ik 365 burn-outs heb gehad. Natuurlijk is dat overdreven, maar je begrijpt de onderliggende boodschap. Nog jaren na mijn burn-out ben ik hypergevoelig geweest voor stress. Gelukkig gaat het de laatste tijd stukken beter, maar nog steeds heb ik er soms last van. Ook op momenten en manieren dat je het niet verwacht. Zo merkte ik bijvoorbeeld dat ik Brankeles boek ‘Over de kop’ niet in bed kon lezen. Brankele schrijft zo levendig en beeldend, dat ik mijn eigen angst en paniek van toen ook weer voelde. Daar zit dus nog een gevoeligheidje. Boeken lezen helpt me wel altijd. Omdat ik merk dat er toch nog een randje angst voor burn-out zit, lees ik het boek De Burn-out Coach. Naast kennis en oefeningen vind je in het boek een dagboek. Hierin kun je per dagdeel opschrijven hoe je je voelt. Zo ontdek ik dat ik alleen onrust voel als ik Brankeles boek ’s avonds lees. In plaats van in bed, heb ik het boek vroeg in de ochtend uitgelezen. Nu helpt de kennis over wat burn-out precies is en wat er gebeurt in mijn lichaam me juist wél. Het stelt me gerust om te lezen dat wat ik nu doe; rust nemen, mijn emoties doorvoelen in plaats van wegstoppen en prioriteiten stellen, perfect is geweest voor mijn herstel. Had ik dit boek maar zeven jaar eerder gelezen…

Doelloos niets doen

Mijn herstel duurde lang, ruim twee jaar. Omdat ik toen al eigen baas was, moest ik doorwerken. Iemand moest de huur betalen. Ik heb de manier waarop ik in het leven sta helemaal omgegooid. Ik was een ontzettende pleaser. Nee zeggen kwam niet in mijn woordenboek voor. Want stel je voor dat ik iemand teleur zou stellen? Tijdens mijn burn-out kwam het besef dat ik nu vooral mezélf teleurstelde. Uiteindelijk ging iedereen na zo’n schreeuwende kinderverjaardag weer lekker door met zijn leven. Maar ik kon er zo een week af liggen. Ik had paniekaanvallen, ik was moe en ik sliep slecht. Andere mensen hadden daar geen idee van. Dus ben ik mezelf op één gaan zetten. Daar heb ik niet altijd vrienden mee gemaakt. Zeker mijn ex had het hier moeilijk mee. ‘Zoiets heb je toch gewoon voor iemand over?’ Vanuit zijn perspectief snap ik deze gedachte. Maar hij voelde niet wat ik voelde en had geen last van paniekaanvallen en oververmoeidheid. Dus bleef ik mijn eigen pad lopen. Uiteindelijk zijn we, mede door mijn andere manier van leven, uit elkaar gegaan. Daarnaast plan ik op een werkdag bewust rustmomenten in. Natuurlijk zijn er drukke weken dat dat erbij inschiet, dan los ik het anders op door bijvoorbeeld minder sociale afspraken te plannen. Brankele doet dat ook: ‘Tijdens mijn herstel heeft een methode geholpen die ze bij chronische vermoeidheidsklachten gebruiken. Je dwingt jezelf om op gezette tijden pauze te houden. Dan ga je bijvoorbeeld vijftien tot twintig minuten met je ogen dicht liggen. Echt even doelloos niets doen, geen schermen, geen radio en geen andere prikkels. Tijdens een burn-out voel je vaak je eigen grenzen niet. De pauzes zorgen ervoor dat je niet onbewust door je energievoorraad heengaat. De balans bewaken blijft een uitdaging voor me. Ik wil nog steeds meer dan mijn lichaam toelaat. Ik moet mezelf af en toe wel op het matje roepen als ik weer eens veel te snel wil. Als ik het nu druk heb, zorg ik bijvoorbeeld dat ik minder afspraken plan en extra let op hoe ik slaap. Mijn allergrootste winst is dat ik me emotioneel beter kan uiten. Ik ga conflicten meer aan, waardoor er minder onderhuidse spanning opbouwt. Uiteindelijk is dat wat een burn-out is, te lang te veel spanning ervaren.’

Burn-out in cijfers

• Een burn-out ontstaat door langdurige stress, niet per se door te hard werken
• Werk is vaak de oorzaak, maar ook life events en emoties onderdrukken spelen mee
• Exacte cijfers ontbreken, want burn-outs worden niet goed geregistreerd. Een schatting: 4% tot 7% van de Nederlandse arbeidspopulatie krijgt ermee te maken
• Gemiddelde duur van een burn-out: 242 dagen
• Het aantal burn-outklachten is sinds 2000 toegenomen. De oorzaak van deze stijging is niet eenduidig; rust er minder taboe op burn-out? Is er meer bewustzijn of betere hulpverlening?
• Vrouwen hebben tegenwoordig iets vaker een burn-out dan mannen: 55% versus 45%. Tien tot twintig jaar geleden waren dat juist vaker mannen

Zo voorkom je een burn-out

• De basics die je vast kent: zorg voor jezelf met voldoende slaap (8 uur), eet gezond, ontspan bewust, verlaag je schermtijd en omring je met mensen met wie je goed contact hebt.
• Leer je copingmechanismen kennen. In welke gewoonte vlucht jij om niet te willen voelen? Is dat eindeloos scrollen op je telefoon?
• Vergroot je emotionele bewustzijn. Herken, erken en uit je emoties op een gezonde manier.
• Leer (opnieuw) contact maken met je lichaam, bijvoorbeeld door yoga of wandelen in de natuur. Het lichaam is continu in gesprek met jou. Door er in contact mee te staan, kun je overbelasting voorkomen.
• Let op rode vlaggen: vergeetachtigheid, verminderd concentratievermogen, een korter lontje, sneller huilen, in copingmechanismen vervallen of ziek worden op vakantie.

Foto: Getty Images

Meer Vriendin? Volg ons op Facebook en Instagram. Je kunt je ook aanmelden voor onze wekelijkse Vriendin nieuwsbrief.