1 op de 5 jongeren heeft geldzorgen: wat kun je als ouder doen om dit te voorkomen?

Tekst: Marloes de Moor

28 augustus 2025

Steeds meer jongeren kampen met geldzorgen. De verleidingen van online shoppen, influencers en ‘buy now, pay later’-diensten maken het er niet makkelijker op. Wat begint met een gemiste betaling, kan uitgroeien tot serieuze schulden. Wat kun je als ouders doen om te voorkomen dat je kind financieel in de knel raakt?

“Yara zit nu in het derde jaar van het MBO en dat bevalt prima. Ze heeft nogal wat kosten voor school die ze zelf moet betalen en daar heeft ze studiefinanciering voor. En ze werkt. Er komt zat geld binnen en dat betekent lekker uitgeven en genieten van het leven. Hoewel… ze denkt regelmatig ‘kut, ik ben blut.’ Het overvalt haar elke keer weer. Ze houdt het allemaal niet zo bij en haar geld is vaak ineens op.”

Dit fragment komt uit het boek Geen Saldo, geschreven door Caja Cazemier in opdracht van incassobureau Syncasso. De roman vertelt het verhaal van Yara (18) en haar broer Sem (16), die in financiële problemen raken. Het boek is speciaal bedoeld voor jongeren van 12 tot en met 16 jaar en heeft als doel om bewustwording en preventie rond geldzorgen te bevorderen. Syncasso ziet dagelijks hoe jongeren in de schulden belanden en wil met dit boek bijdragen aan meer financiële kennis onder jongeren. Geen Saldo biedt jongeren niet alleen een herkenbaar verhaal, maar ook praktische informatie over geldzaken. En dat is hard nodig, want uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat financiële zorgen onder jongeren toenemen.

Zo blijkt uit onderzoek van Deloitte, in samenwerking met het Nibud, Tilburg University en Universiteit Leiden, dat steeds minder jongeren financieel gezond zijn. Ze houden bijvoorbeeld structureel geen geld over aan het einde van de maand of hebben geen financiële ruimte om plannen te maken. In 2023 was nog 18 procent van de jongeren tussen de 18 en 24 jaar financieel gezond; vorig jaar is dat gedaald naar 12 procent. Ongeveer een kwart van de jongeren voelt zich machteloos over zijn of haar financiële situatie, en meer dan de helft van de ondervraagden komt weleens geld tekort. Dat was in 2020 ook zo, maar tegenwoordig vragen scholieren vaker extra geld aan ouders of vrienden, of laten zij hen geld voorschieten.

Een ander onderzoek, uitgevoerd door incasso- en gerechtsdeurwaardersorganisatie Flanderijn, toont aan dat één op de vijf jongeren tussen de 18 en 30 jaar regelmatig geldzorgen ervaart. Een kwart van hen heeft moeite met het betalen van rekeningen.

Lastig rondkomen

Waarom komen jongeren steeds vaker in financiële problemen? Volgens Ellen Donkers, adviseur en onderzoeker bij het Nederlands Jeugdinstituut, zijn er meerdere oorzaken. “Jongeren hebben in deze levensfase vaak nog een onzeker inkomen. Ze hebben flexibele arbeidscontracten, lage uurtarieven of alleen een bijbaan naast hun studie. Tegelijkertijd stijgen kosten voor wonen, energie en boodschappen, terwijl hun inkomen achterblijft. Daardoor is het lastig om rond te komen.”

Daarnaast speelt ook de ontwikkeling van het puberbrein een rol. “De hersenen zijn nog volop in ontwikkeling tot een jaar of 23. Jongeren zijn daardoor meer gericht op de korte termijn en gevoeliger voor verleidingen, zoals reclames, trends en influencers. Ook online ‘buy now, pay later’-diensten zijn aantrekkelijk. Je kunt die mooie schoenen tóch kopen, ook als je geen geld hebt. Over de gevolgen op lange termijn denken ze vaak niet na, en die betaaldiensten spelen daar handig op in.” De invloed van de online wereld is groot, bevestigt gezondheidspsycholoog Maaike van der Eijk. Zij geeft onder andere financiële voorlichting op middelbare scholen vanuit voorlichtingopscholen.nl en spreekt veel met leerlingen, ouders en docenten. “Je ziet het ook bij het gamen. Vroeger kocht je het nieuwe FIFA-spel in de winkel. Nu gaat alles online. Spellen als Roblox, Fortnite of Brawl Stars zijn zo ingericht dat je ze gratis kan spelen, maar voor alle extra items, skins en gadgets moet je betalen. En kinderen willen daarin natuurlijk niet achterblijven.” Bij meisjes ligt de invloed bijvoorbeeld bij skinfluencers. “Zij promoten kleding, make-up of huidverzorging. Ik spreek leerlingen die vijf lagen skincare gebruiken, en die producten zijn echt niet goedkoop. Voor ouders is het belangrijk om te weten wat zich online afspeelt. Praat erover met je kind: wat heb je gezien, waarom wil je dit hebben, hebben je vriendinnen dit ook of was het omdat je het op TikTok zag?”

Paar klikken

Hoewel minderjarigen volgens de wet geen gebruik mogen maken van betaaldiensten als Klarna of Riverty, gebeurt dat in de praktijk toch. Leeftijdscontroles ontbreken vaak. Met een paar klikken bestel je dure sneakers die je eigenlijk niet kunt betalen.
“Soms mogen kinderen het account van hun ouders gebruiken om bijvoorbeeld meerdere maten te bestellen. De schoenen die niet passen, gaan terug en de rest wordt gewoon betaald. Dat is een verantwoorde manier om met dit soort diensten om te gaan”, vertelt Van der Eijk. “Maar ik zie ook leerlingen die het als gratis geld beschouwen. Ze beseffen niet dat ze een lening afsluiten en wat de gevolgen kunnen zijn als ze niet kunnen terugbetalen.”

Volgens Van der Eijk schiet de financiële opvoeding soms tekort. “Kinderen uit alle lagen van de samenleving – van welgestelde gezinnen tot gezinnen met een lagere sociaaleconomische status – hebben vaak weinig besef van de waarde van geld. Ouders regelen veel of hebben zelf te weinig kennis om het goed uit te leggen. Leerlingen sturen hun ouders gewoon een Tikkie als ze geld nodig hebben, en dan is het weer opgelost. Maar juist dan is het belangrijk om jongeren te leren nadenken over geld, de risico’s van uitgeven, en de keuzes die daarbij horen. Alleen zo leren ze ermee omgaan.”

Het gaat vaak goed, maar de gevolgen kunnen groot zijn als jongeren wél te veel uitgeven, het overzicht verliezen en in de schulden raken. “Geldzorgen zorgen voor veel stress”, zegt Ellen Donkers. “Je bent continu bezig met wat je wel en niet kunt betalen. Je moet kiezen: die schoenen die je écht nodig hebt of toch je zorgverzekering? Die stress leidt tot onhandige keuzes. Jongeren kunnen bijvoorbeeld hun laatste lesuur overslaan om wat extra uren te maken bij hun bijbaan. Sommigen stoppen zelfs helemaal met school zodra ze achttien zijn, om maar zo snel mogelijk geld te verdienen. Ze worden dan ook gevoeliger voor verleidingen van ‘snel geld’ via sociale media of influencers die beleggen in cryptomunten en aandelen aanprijzen. De beloofde winst klinkt aanlokkelijk – zeker als je schulden hebt – maar de risico’s zijn groot.”

Lastig overzicht

Uit het onderzoek Betaalgedrag Scholieren van het Nibud en ABN AMRO onder bijna 1.600 leerlingen in het voortgezet onderwijs blijkt dat een kwart van de jongeren tussen de 18 en 27 weleens iets koopt terwijl ze er eigenlijk geen geld voor hebben. Ook geeft bijna een kwart aan weleens een rekening te laat betaald te hebben. Meer dan de helft van hen weet bovendien niet dat er een leeftijdsgrens geldt voor achteraf betalen.

Ander recent onderzoek van Ipsos I&O, in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken, toont aan dat één op de drie jongeren gebruikmaakt van achteraf betalen. Eén op de zeven komt hierdoor weleens te laat met betalen, wat leidt tot herinneringen en extra kosten.

Verschillende betaalmethodes maken het lastig voor jongeren om overzicht te houden. Betaalverzoekjes, zoals via een Tikkie, zijn populair: driekwart van de scholieren gebruikt ze, en ze versturen gemiddeld twintig verzoekjes per maand. Een derde zegt dat verzoeken niet altijd worden betaald; een ander derde heeft moeite met het bijhouden ervan. Onbetaalde verzoekjes, nog te betalen online aankopen en achteraf betalen zorgen voor een vertekend beeld van wat er écht op de rekening staat.

“Hoewel meer dan de helft van de scholieren zegt een tekort aan geld te ervaren, weten we dat ze in veel gevallen best voldoende inkomsten hebben”, stelt Nibud-onderzoeker Annette Groen. “Dat gevoel zit vaak meer tussen de oren dan in de portemonnee. Sociale media spelen hierin een grote rol. Jongeren spiegelen zich aan wat anderen uitgeven en doen, en geven daardoor meer uit dan ze zich eigenlijk kunnen veroorloven.”

Oefenen met budgetteren

Groen pleit ervoor jongeren financieel weerbaarder te maken, onder andere door te oefenen met budgetteren: op is op. “Lang niet alle jongeren hebben moeite met geld – sommigen sparen juist keurig en blijven binnen hun budget – maar voor wie het lastig is, helpt het om met bijvoorbeeld kleedgeld te leren omgaan. Zo leer je jongeren ook overzicht te houden. In de digitale wereld is dat een uitdaging. Ze checken wel hun saldo, maar vergeten vaak dat er nog Tikkies openstaan, of dat een vriend geld terug moet krijgen, of dat een online aankoop nog betaald moet worden. Dan lijken ze geld te hebben, maar dat klopt niet. Alles staat op verschillende plekken. Je moet er zelf naar toe om te zien wat je nog betaald krijgt of moet betalen en krijgt geen waarschuwing dat er nog geld openstaat. Een app die alle inkomsten en uitgaven bijhoudt kan helpen.”

‘Buy now, pay later’-diensten kunnen nuttig zijn als je iets echt nodig hebt of het eerst wilt zien voordat je betaalt. “Zolang je het overzicht houdt en de rekening meteen betaalt als die binnenkomt, is er niets aan de hand”, zegt Groen. “Maar zodra je meer uitgeeft dan je hebt, wordt het riskant.” Het Nibud pleit daarom voor strenger toezicht op het gebruik van deze diensten door jongeren onder de 18 jaar.

Zakgeld is leergeld

Daarnaast raadt Groen aan om zakgeld te geven. “Praat met je kinderen over geld en maak afspraken over wat ze met hun zakgeld mogen doen. Leer ze plannen op de lange termijn en een beetje sparen. En het is prima als ze onderweg fouten maken. Je leert fietsen ook niet op de bagagedrager van je moeder; je moet het zelf doen. Zakgeld is leergeld.”

Groen pleit er ook voor om financiële educatie een vaste plek in het schoolcurriculum te geven. “Wij geven op mbo’s drie gastlessen via het onderwijsprogramma MoneyWays van maatschappelijke organisatie Diversion. Er zijn allerlei van dit soort initiatieven, maar die zijn nog niet structureel ingebed. Dat zouden we graag anders zien.”

Ook de financiële opvoeding thuis is belangrijk, zegt Groen. “Maar ouders doen dat allemaal op hun eigen manier. Toen mijn kinderen achttien werden, liet ik ze zelf hun zorgverzekering betalen en zorgtoeslag aanvragen. Zo leerden ze omgaan met vaste lasten. Maar dat werkt niet voor ieder kind. Sommige ouders kiezen ervoor om dat juist niet te doen – en niet elk kind hééft ouders of verzorgers die hen hierin kunnen begeleiden. Juist daarom is het zo belangrijk dat scholen dit onderwerp oppakken.”

Maaike van der Eijk, voorlichter financiële educatie bij Voorlichting op Scholen, ziet dat het aantal aanvragen voor gastlessen toeneemt. “Scholen merken dat leerlingen deze kennis thuis vaak niet meekrijgen, terwijl er wel behoefte aan is. We bieden lesprogramma’s voor verschillende leeftijden en niveaus. Bij oudere leerlingen gaan we bijvoorbeeld in op studiefinanciering, DigiD en zorgtoeslag. Ik merk dat jongeren het waardevol vinden om te leren hoe dit soort dingen werken.”

Overheidscampagne Geldstress: jongeren helpen voordat het misgaat
Geldstress is een campagne van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, in samenwerking met Geldfit. De campagne richt zich op jongeren tussen de 18 en 27 jaar en informeert hen over de gratis hulp die beschikbaar is via Geldfit. Het doel is om jongeren met beginnende schulden aan te moedigen om op tijd hulp te zoeken bij geldstress, zodat kleine betaalachterstanden niet uitgroeien tot grote problemen.

Tips

Praktische tips van Maaike van der Eijk van Voorlichting op Scholen
– Open een spaarrekening voor je kind, maar beheer die zelf. Wil je kind er geld van afhalen? Overleg samen of het echt nodig is.
– Geef geen extra geld als het zakgeld of kleedgeld op is. Laat je kind leren van de gevolgen van gemaakte keuzes.
– Laat je kind een bijbaan nemen. Dat vergroot niet alleen het verantwoordelijkheidsgevoel, maar ook de sociale vaardigheden.
– Gebruik een budget-app waarmee je kind inkomsten en uitgaven bijhoudt. Zo krijgt het meer grip op wat er binnenkomt en uitgaat.
– Laat je kind zelf boodschappen doen met een vast bedrag. Zo leert het wat producten kosten en hoe je keuzes maakt binnen een budget.
– Praat over geld lenen aan vrienden. Wat als je het niet terugkrijgt? Het begint bij kleine bedragen, maar als die groter worden kan het tot problemen leiden.

Foto: Getty Images

Meer Vriendin? Volg ons op Facebook en Instagram. Je kunt je ook aanmelden voor onze wekelijkse Vriendin nieuwsbrief.