Els leeft met haar gezin in armoede: ‘Van het ene op het andere moment zaten we aan de grond’
2 april 2020
In het leven van Els (45) en haar gezin leek er geen vuiltje aan de lucht. Totdat zij en haar man hun inkomen kwijtraakten en ze moesten rondkomen van één uitkering. “Ik gun mezelf en mijn partner, maar vooral mijn kinderen, zoveel meer.”
Els: “Het is ongelooflijk hoe je van het ene op het andere moment compleet aan de grond kunt zitten. Hadden we eerst nog twee fulltime salarissen, nu leven we van een arbeidsongeschiktheidsuitkering en zitten we met een schuld van dertigduizend euro. Onze financiële problemen zijn het resultaat van een samenloop van omstandigheden. Ik heb twee kinderen uit mijn eerste huwelijk, een zoon van zestien en een dochter van achttien. Samen met mijn nieuwe partner Fred heb ik drie jaar geleden een pleegdochter (nu 21) in huis genomen. Waar er vier kunnen eten, kunnen er ook vijf eten, dachten we toen nog. We hebben niet eens een vergoeding voor pleegzorg aangevraagd. Dat vonden we niet nodig.”
Intensief begeleiden
“Met mijn zoon ging het een jaar of zeven geleden steeds minder goed. Hij is autistisch en heeft het syndroom van Gilles de la Tourette. Zijn gedrag zorgde voor steeds meer problemen op school. Ook thuis moesten we hem intensief begeleiden, hij kon behoorlijk agressief zijn. Eigenlijk moest er overdag altijd iemand paraat zijn, die naar school kon gaan als dat nodig was en er voor hem zou zijn als hij uit school kwam. Dat was voor ons niet te doen, omdat Fred en ik allebei fulltime werkten als telefonisch verkoper. Fred heeft toen besloten zijn baan op te zeggen om er voor mijn zoon te zijn. Omdat we hetzelfde werk deden, verdienden we allebei evenveel. Maar ik wilde heel graag blijven werken en hij wilde de zorg voor mijn zoon juist graag op zich nemen. Omdat we zijn inkomen niet konden missen, hebben we een persoonsgebonden budget (pgb) voor onze zoon aangevraagd. Daarvan kun je hulpverlening inkopen, maar als je het zelf doet, kun je jezelf laten uitbetalen. Als ik nu terugkijk op de beslissing van Fred om zijn werk op te geven, hadden we dat beter niet kunnen doen. Als je zelf je baan opzegt, verspeel je het recht op een uitkering. Maar toen leek het de ideale oplossing voor ons gezin. Wisten wij veel dat het allemaal zo gigantisch zou misgaan.”
Bureaucratische molen
“We leefden ons leventje en zagen absoluut niet aankomen dat alles financieel gezien in elkaar zou klappen. Het begon ermee dat het pgb voor onze zoon werd ingetrokken. De instantie die het pgb verleent, was van mening dat wij er toch geen recht op hadden. Er werd geconstateerd dat Fred de tijd die hij aan de zorg voor mijn zoon besteedde niet goed had geregistreerd. Wij wisten niet eens dat hij dat had moeten doen. We kwamen in een bureaucratische molen terecht en kwamen er weer uit zonder pgb en mét een schuld van dertigduizend euro, het bedrag dat we in de jaren daarvoor hadden ontvangen. Ik werd precies op dat moment volledig afgekeurd voor mijn werk. Al jaren was ik aan het kwakkelen met mijn gezondheid, maar lange tijd was niet duidelijk wat er met mij aan de hand was. Ik was altijd moe en werd na een nacht goed slapen zelfs moe wakker. En dat werd steeds erger. Ik bleek ME te hebben en daar zijn geen behandelingen of medicijnen voor. Wat er voor ons overbleef, was mijn arbeidsongeschiktheidsuitkering. Fred had immers zelf zijn baan opgezegd, dus geen recht op een uitkering. Opnieuw een baan zoeken kon hij niet, want hij mocht vanwege hart- en vaatklachten niet meer werken van de cardioloog. Tijdens het plaatsen van stents had hij een gescheurde ader rondom zijn hart opgelopen. Bovendien moet er iemand zijn die voor mijn zoon en voor mij zorgt. Dat lukt Fred gelukkig wel, hoewel het zwaar voor hem is, omdat hij ook diabetes heeft. Fred moet méér zorgen, omdat we nu minder geld hebben. Eens in de twee weken ging mijn zoon bijvoorbeeld een weekend naar een logeerboerderij. Dat kunnen we niet meer betalen.
Sterker: er staan nog rekeningen open. Bepaalde dingen die goed voor mijn zoon waren, hebben we ook moeten opgeven. Zoals zijn voetbaltraining. Maar ook therapieën, zoals neurofeedback en sociale vaardigheidstraining. De therapieën worden wel vergoed, maar de reiskosten om ernaartoe te gaan, kunnen we niet opbrengen. Als we al onze vaste lasten hebben betaald, hebben we honderd euro per maand over om van te leven met z’n vijven. Dat geld gaat voornamelijk op aan eten. Eén keer in de week gaan we naar de Voedselbank. De vader van onze pleegdochter heeft een slagerij, en wat hij kan missen, geeft hij aan ons. Daar hebben we geluk mee. Maar leuke dingen kunnen we ons niet meer permitteren.”
Lees ook: Chantal (34) is verlamd en heeft geld nodig voor een belangrijke operatie
Armoede isoleert
“Vroeger gingen we nog wel eens uit eten, of met z’n allen naar het zwembad. Je haalde eens iets lekkers, struinde over een markt. Was ons bankstel versleten, dan kochten we een nieuwe. Nu blijven we gewoon op het oude zitten. Een auto hebben we nog wel, maar de benzine kunnen we amper nog betalen. We denken erover om de auto weg te doen en een brommer aan te schaffen, want hier in het dorp zijn geen winkels. We kunnen vrijwel nergens meer naartoe, niet meer doen wat we leuk vinden en niets nieuws meer aanschaffen. Die vrijheid mis ik enorm. Het levert ook een heleboel spanning op. Ik moet er bijvoorbeeld niet aan denken dat de wasmachine kapot gaat.
Samen met mijn dochter en pleegdochter ben ik op Hyves een groep gestart waar we kleding en huisraad verdelen die ons worden aangeboden door donateurs. Een soort gratis marktplaats dus. Via die groep en via Twitter heb ik een hoop andere mensen leren kennen die in een soortgelijke situatie zitten. Wij begrijpen elkaar. Dat is fijn, want armoede isoleert. Je kunt bijna geen sociale activiteiten meer ondernemen en mensen met voldoende geld begrijpen me vaak niet. Ik kan mijn gevoelens niet zomaar met iedereen delen. De mensen om ons heen kennen onze situatie en steunen ons, maar er zijn genoeg mensen die denken dat het alleen maar je eigen schuld is als je in armoede leeft. Die denken niet aan factoren waar je geen invloed op hebt, zoals ziekte. Ze denken dat je alles kunt, als je maar wilt. Of dat je altijd wel kunt werken en lui bent als je het niet doet. Sinds we niet meer ‘volwaardig’ meedraaien in de maatschappij, hebben bepaalde mensen ons de rug toegekeerd. Dat doet pijn.”
Onmacht
“Wat ook absoluut niet meehelpt, is dat er politici zijn die beweren dat je in Nederland niet in armoede hóeft te leven. Ik word daar ongelooflijk kwaad van. Zulke uitspraken kun je gemakkelijk doen als je zelf een riant inkomen hebt. Bovendien hoef je er dan meteen niets meer aan te doen, armoede bestaat immers niet. Maar wij leven wel degelijk in armoede. En er wordt door de overheid te weinig aan gedaan. Je kunt schuldhulpverlening krijgen, maar als je inkomen te laag is, kunnen zij ook weinig voor je betekenen. Van een kale kip kun je niet plukken, toch? Het is geen oplossing. Leven in armoede brengt al met al dus een hoop emoties met zich mee. Dat is, zeker in combinatie met mijn ziekte ME, erg vermoeiend.
Het heftigst vind ik de totale onmacht die ik voel. Als ik in de rij voor de Voedselbank sta, omdat ik weer eens geen groente of vleeswaren heb, denk ik aan hoe het toch zover heeft kunnen komen en wat ik er in vredesnaam aan kan veranderen. Ik vind het lastig om aan de buitenwereld te laten zien hoeveel verdriet zoiets doet. Sommige mensen denken zo luchtig over financiële problemen, ik wil niet dat ze denken dat ik me aanstel. Want ik stel me niet aan, dit doet me echt enorm veel pijn. Ik gun mezelf en mijn partner, maar vooral mijn kinderen, meer in het leven. Vaak moet ik een beroep doen op mijn bejaarde moeder om toch de maand rond te breien. Dat is niet hoe ik het leven voor ogen had. Ik kan ook heel jaloers zijn op mensen die genoeg geld hebben. Daar komt ook nog eens boosheid bij als ze niet begrijpen waarom we weinig geld hebben. Ik ben een stuk somberder geworden sinds we er financieel zo op achteruit zijn gegaan.”
Geluk
“Je hoort vaak: geld maakt niet gelukkig, je gezondheid is het belangrijkste. Maar ja, daar hebben we het ook niet bepaald mee getroffen. Het is wel waar hoor, dat geld niet gelukkig maakt. Geluk halen Fred en ik nog altijd uit elkaar en onze kinderen. Maar het is wel reuze gemakkelijk en een stuk leuker als je geld hebt. Ik vind het heel moeilijk dat ons leven niet meer ‘normaal’ is. Dat voldoende geld hebben niet vanzelfsprekend is, daar staan maar weinig mensen bij stil, denk ik. Toegegeven: toen ik zelf genoeg had, dacht ik ook niet na over hoe het zou zijn om in armoede te leven. Elke dag leveren we opnieuw een strijd met de rekeningen. Soms weten we niet hoe we bepaalde rekeningen moet betalen. Dat kan van alles zijn: verzekeringen, school, medicijnen die niet worden vergoed. Intussen wordt alles duurder en worden allerlei financiële tegemoetkomingen vanuit de overheid afgeschaft.
Over die schuld van dertigduizend euro voeren we op dit moment een juridische strijd, we betalen dus nog niets af. Ik zou ook echt niet weten hoe we dat moeten doen, we komen nu al geld te kort. We eten vaak hetzelfde, letten op ons energie- en watergebruik, zetten de kachel laag en doen een trui aan. We zijn gelukkig nog nooit afgesloten geweest, omdat mijn moeder bijspringt voordat het zover komt. De kinderen klagen uiteraard wel eens, het is ook moeilijk om steeds nee te moeten zeggen. Ik gun ze veel meer dan ze nu krijgen. Kleding krijgen we meestal, ik kan me de tijd niet heugen wanneer we nieuwe kleding hebben gekocht voor de kinderen. We moeten ze veel ontzeggen omdat het niet anders kan, maar ze begrijpen het ook. Het is zorgelijk, maar je zorgen maken lost toch niets op. Het enige wat ik kan doen, is doorleven. De liefde in ons gezin houdt ons allemaal op de been, dat is wat het leven ondanks de financiële problemen de moeite waard maakt. We genieten van de positieve momenten, als we bijvoorbeeld toch een keer iets lekkers kunnen halen. We hebben gelukkig ook mogen ervaren dat er altijd nog mensen zijn die zich iets aantrekken van ons lot.”
Noodkreet op Twitter
“Vorig jaar rond Kerst zag het er slecht voor ons uit. Aan het begin van de week hadden we al geen geld meer om de rest van die week van te eten. Ik aarzelde, maar zette het toch op Twitter. Ik weet dat de kracht van Twitter groot kan zijn en we hadden echt hulp nodig. Eerst moest ik wel iets overwinnen. De schaamte was niet het ergste, ik vond het vooral vervelend dat ik een beroep moest doen op andere mensen, van wie ik een deel alleen maar van internet ken. Ik heb dan ook bewust niets gevraagd, maar onze situatie gewoon neergezet als mededeling. Maar stiekem was het toch wel een noodkreet. De reacties waren overweldigend. Misschien kwam het omdat het bijna Kerst was. Via via bereikte mijn tweet een heleboel mensen. Compleet onbekende mensen boden aan om geld te storten, we kregen voedselpakketten toegestuurd. Wat een warm en goed gevoel gaf dat. Ik heb zitten huilen van dankbaarheid. Dit was zoiets unieks. Ik wil zo graag iets terugdoen voor die mensen, maar dat gaat niet. Verschrikkelijk vind ik dat, want niets terugdoen ligt niet in mijn aard. Eén ding weet ik zeker: mocht ik ooit weer vermogend zijn, dan ga ik precies hetzelfde doen.”
De namen zijn om privacyredenen veranderd. Het gaat om een verhaal uit een oud nummer van Vriendin.
Lees ook: Geld besparen op je boodschappen? Zó doe je dat
