Marja ontmaskert online oplichters

Tekst: Ella Mae Wester

9 september 2025

Nadat een vreemde internetadvertentie haar aandacht trok, ontdekte Marja (64) de schimmige wereld van online oplichtingspraktijken. Nu speurt ze als internetdetective naar nepwebsites. “Er wordt zo makkelijk misbruik gemaakt van mensen. Daar wilde ik iets aan doen.”

Héél af en toe kijkt Marja op straat over haar schouder. Dan is ze even bang dat de oplichters die ze op internet ontmaskert, háár gaan lastigvallen. Maar al snel drukt ze die gedachte weg, zegt ze. “Mijn man en ik hebben een grote hond, dat helpt,” lacht ze. “Bovendien ben ik in mijn eentje maar heel onbeduidend. Er zijn overal zo ontzettend veel oplichters. Ik denk weleens: eigenlijk zijn wij omringd door een zwerm wespen die ons op allerlei manier belagen en je een poot proberen uit te draaien. Op social media, de telefoon, via je mailbox of oplichters die gewoon aanbellen. Het is toch treurig dat mensen verkleed als politieagent op de stoep staan, of iemand die zegt dat hij van de bank is en je pasje komt halen? Daar maak ik in mijn eentje geen eind aan.”Hoe ze op het idee kwam om internetdetective te worden? “Twee jaar geleden zag ik op Facebook een advertentie voor een leuke trui. Of een jurk, ik weet het al niet eens meer precies. Wat ik nog wel weet, is dat ik me ergerde aan die rare advertentie: er zaten allemaal tekstuele fouten in. Ik ben journalist, ik werk voor de Leeuwarder Courant, dus ben daar nogal gevoelig voor. Ik dacht: iedereen heeft toch meteen in de gaten dat dit een nepbedrijf is waar je niets moet kopen?” Ze schreef er een stukje over op haar Facebook-pagina. Wat bleek? Veel mensen hadden helemaal niet in de gaten dat het hier om een nepbedrijf ging. “Ik vond het erg dat veel mensen dat niet door hebben, en dat daarvan op die manier zo makkelijk misbruik kon worden gemaakt. Daar wilde ik iets aan doen.’’Die eerste advertentie in 2023 triggerde Marja.  “Omdat ik op die advertentie had geklikt, ging het zoals het altijd gaat op social media: ik kwam in het algoritme en kreeg steeds meer van dat soort advertenties te zien. Met tekstfouten, maar ook met foto’s erbij waarvan ik dacht: dat klopt niet. Dan zag ik een hand die er vreemd uitzag, duidelijk met AI gemaakt. Of ik zag stockfoto’s uit zo’n beeldbank waaruit je gratis foto’s kunt downloaden, die ik herkende vanwege mijn werk – of modellen zonder hoofd. Ik werd er steeds beter in om dit soort rare advertenties te herkennen. ‘Je gaat het pas zien als je het doorhebt’, is een uitspraak van voetballer Johan Cruijff. Zo werkte dat bij mij ook.”

Niet verboden

Er bleek een wereld achter die rare advertenties schuil te gaan die ze helemaal niet kende. “Ik had nog nooit van dropshippers gehoord. Maar nadat ik er onderzoek naar ging doen, werd me al snel duidelijk wat dat zijn. Het zijn ondernemers die goedkope spullen bestellen, vaak uit China, om ze dan voor een duurdere prijs in Nederland door te verkopen. Vaak brengen ze die spullen aan de man door advertenties op social media. Dat is in principe niet verboden. Maar er zitten een hoop oplichters tussen die dropshippers. Zo is een webshop verplicht een duidelijk en correct retouradres te vermelden op de website, en op hun verzendingen. Dat is een vereiste volgens de Nederlandse wetgeving en EU-richtlijnen. Staat het er niet, of moet je eerst een retour aanmelden voordat je een adres krijgt, dan klopt het niet. Wat uiteraard ook niet mag – maar wel gebeurt – is dat je na betaling niks krijgt. En dat soms de website zelfs alweer is verdwenen. Mensen krijgen ook weleens een pakketje met een waardeloos stukje ketting. Ze krijgen wél een track & trace, maar niet wat ze gekocht hebben. Allemaal oplichting.” Al struinend tussen de malafide advertenties, ontdekte Marja dat het niet alleen misgaat bij advertenties voor kleding of schoenen. Zo zag ze ook dat op nepwebsites soms online mondheelkundige behandelingen werden aangeboden, waarbij in één geval zelfs een foto was gebruikt van een bestaande tandartspraktijk in Barneveld. “Toen ik ging onderzoeken wie die nepwebsite had opgericht, bleek die eerst Perfect Slimming te hebben geheten en te zijn gemaakt door ene Sombra Dalgodao. Dan weet je meteen: hier zit een oplichter achter.” Haar eerste stukje op Facebook over nepbedrijven bleek het begin van een langlopende serie. Afhankelijk van tijd en onderwerp komt er wekelijks een aflevering bij. De ­Johan Cruijff-uitspraak werd haar motto.
Marja krijg tips over nepwebsites van volgers – en soms ook sneue berichtjes van gedupeerden. Zoals van een mevrouw die veel problemen had met haar kunstgebit en niet veel geld. Ze bestelde een prothese bij een bedrijf en hoorde daarna niks meer. “Daar maak ik me dan kwaad om, dat iemand zijn geld kwijt is. Als beginnend journalist werkte ik mee aan een consumentenrubriek in onze krant. Lezers konden zich melden met problemen die wij probeerden op te lossen. Daar schreven we dan over. Bijvoorbeeld over ­financiële problemen of een conflict met een verhuurder. Op die manier mensen te kunnen helpen, vond ik geweldig. Met die dropshippers voelt het weer net zo. Ik wil mensen helpen door ze te waarschuwen tegen dit soort praktijken. Dat is wat mij drijft.”

Uit de hand gelopen

“Ik gebruik humor als middel om de boodschap over te brengen. Want een waarschuwend vingertje, dat is me te makkelijk. Je kunt zeggen: schakel de politie in of wijs Facebook op die oplichters. Maar dat werkt allemaal niet. Ik hoop dat mensen door mijn stukjes in de lach schieten en dan denken: nou, dit gaat mij niet overkomen, hier stink ik niet in.”
Voor Marja is dit inmiddels een uit de hand gelopen hobby geworden. “Inderdaad: het is een manie, een passie. Toch besteed ik er naast mijn werk wekelijks maar een uur of twee, drie aan. Dat valt dus best mee.” De tips die ze van anderen krijgt, heeft ze wel nodig. Sinds een tijdje ziet ze op haar Facebook-pagina namelijk geen advertenties meer van nepbedrijven. “Ze hebben mij uit dat algoritme gegooid, misschien vanwege mijn stukjes. Maar anderen zien die advertenties wel. Mijn echtgenoot stuit ook weleens op zo’n site en een andere kennis stuurt ook sites door met foute jurkjes.” Als ze dat soort meldingen krijgt, checkt Marja eerst zorgvuldig of zo’n advertentie echt niet klopt. “Dat wil ik natuurlijk eerst zeker weten voordat ik erover schrijf. Ik heb inmiddels 152 nepbedrijven ontmaskerd. Die zijn allemaal hartstikke fout. Ik heb daarvan een melding gedaan bij de internetpolitie, maar daar hoor je nooit meer wat van. Wat ik wel snap, hoor. Het is dweilen met de kraan open. Als ik één site aangeef, heeft-ie de volgende dag een andere naam. Die oplichters wisselen net zo snel van naam als wij van onderbroek.” Wat Marja ook doet, is bedrijven waarvan foto’s of andere gegevens door oplichters worden gebruikt waarschuwen, zodat die zelf actie kunnen ondernemen. Die tandartspraktijk in Barneveld bijvoorbeeld. Maar Marja ontdekte ook dat foto’s van de gevels van winkelpanden soms door oplichters worden bewerkt. “Dan vervangen ze de naam van het bedrijf door een nepnaam, zodat ze die kunnen gebruiken voor een nepwebsite.” Zo werd een winkel uit Akkrum die De dames heet gefotoshopt tot een Belgische winkel met de naam Van Damme – en werd het Modeplein Rinsma uit Gorredijk bewerkt tot Modeplein Reitsma.

Vermakelijk

Af en toe zijn oplichtingspraktijken zo doorzichtig, dat Marja er hardop om moet lachen. Soms ziet ze advertenties voorbijkomen van bedrijven die zogenaamd na dertig jaar hun deuren gaan sluiten. De eigenaars beweren niet meer op te kunnen boksen tegen de grotere concurrerende bedrijven. Of ze hebben kleinkinderen gekregen en die vragen erg veel tijd. Zij bieden dan hun spullen tegen uitverkoop­prijzen aan. “Ik zie daar soms foto’s bij staan van huilende mensen achter hun toonbank omdat ze hun zaak moeten sluiten. Allemaal nep natuurlijk. Als ik in zo’n website duik, kan ik zien wat voor advertenties ze nog meer hebben klaarstaan. Soms zijn dat er wel zestig en worden de foto’s steeds erger. Dan ligt de eigenaar jankend op de stoep van zijn winkel of zit hij in een rolstoel. Ik kan daar ongelooflijk van in een lachstuip schieten achter mijn computer. Het is natuurlijk allemaal heel treurig, maar ook erg vermakelijk.” Of ze de hoop heeft dat de oplichtingspraktijken ooit ophouden? “Eigenlijk niet. Zolang mensen spullen op internet kopen, zal dit blijven bestaan. Het enige wat je ertegen kunt doen, is dingen kopen in een winkel. Daarmee steun je ook de plaatselijke ondernemers. Bovendien voorkom je ermee dat panden in winkelstraten leeg blijven staan. Dat is fijner voor iedereen.”

Foto: Yasmijn Tan
Visagie: Wilma Scholte

Meer Vriendin? Volg ons op Facebook en Instagram. Je kunt je ook aanmelden voor onze wekelijkse Vriendin nieuwsbrief.