Waarom tieners zo slecht luisteren (en wat je eraan kunt doen)

8 november 2019

Soms lijkt het of je tiener niets hoort van wat je zegt. Om gek van te worden. Maar: het is geen onwil. Tips om te communiceren met een tienerbrein.

Soms lijkt het of je tiener niets hoort van wat je zegt. Om gek van te worden. Maar: het is geen onwil. Tips om te communiceren met een tienerbrein.

Het is zo’n beetje de heftigste periode in de ontwikkeling van een mensenlichaam: de puberteit. Je zou ook kunnen zeggen ‘wegens verbouwing tijdelijk gesloten’, want tieners lijken soms totaal onbereikbaar en dat heeft alles te maken met het groeiproces dat intussen van binnen gaande is. Dat begint al in de periode van 10 tot 14 jaar: er wordt meer van de geslachtshormonen oestrogeen en testosteron aangemaakt. Daardoor treden niet alleen uiterlijke veranderingen op (lichaamsbeharing, veranderingen in de zweetklieren, baard in de keel bij jongens, borstvorming bij meisjes), maar veranderen ook de hersenen ingrijpend. Hierdoor voelt je jonge puber emoties heviger en kan hij ineens impulsief worden.

Lees ook: Waarom doet mijn tiener domme dingen? 3 verhelderende inzichten

Tienerbrein

In het boek Het geheime leven van het tienerbrein beschrijft neuro-wetenschapper Sarah-Jayne Blakemore hoe de veranderingen in een tienerbrein verband houden met het gedrag van een puber en hoe belangrijk deze fase is: “In deze fase van onze ontwikkeling leggen we de basis voor ons zelfbewustzijn en vinden we onszelf uit.” Hoe anderen over je denken, erbij horen; dat is voor een puber letterlijk van levensbelang. De mening van leeftijdsgenoten is ineens belangrijker dan die van ouders. De angst om er niet bij te horen, weegt daardoor soms zwaarder dan een afspraak die je met je ouders hebt gemaakt.”

Op weg naar volwassenheid

Dat is dus geen onwil, maar komt voor een groot deel door de ingrijpende veranderingen die puberhersenen doormaken. Ze zijn uit balans, omdat de emotionele gebieden onder invloed van hormonen worden gestimuleerd, terwijl de gebieden die dit kunnen beteugelen nog niet genoeg zijn ontwikkeld. Een schrale troost: deze heftige periode heeft een reden, zegt Blakemore: “Risicogedrag, een vergroot zelfbewustzijn en meer tijd doorbrengen met vrienden zijn allemaal symptomen van een belangrijke fase van de hersenontwikkeling. Het zijn tekenen van een reis die een kind moet maken naar volwassenheid.”

Lees ook: Helle raakte ongepland zwanger op haar zeventiende

Blijven communiceren

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je je kind volledig zijn gang moet laten gaan. Hoe moeilijk het soms ook lijkt te gaan, ook je puber heeft wel degelijk behoefte aan structuur, duidelijkheid en liefdevol contact. Straf en negatieve feedback, daar is een puberbrein niet gevoelig voor. Tips om positief te communiceren:

–    Begin een gesprek met echte interesse. Pubers voelen het feilloos aan als je alleen je eigen boodschap wilt overbrengen.
–    Stel open vragen, en schrik niet als de antwoorden anders zijn dan je eigenlijk wilt.
–    Je puber aanspreken op ongewenst gedrag mag, zolang je hem niet als persoon afwijst.
–    Wees eerlijk. Pubers vinden niets zo vervelend als hypocriete ouders.
–    Geef vertrouwen en laat je puber bewijzen dat hij dat waard is. Dat werkt beter dan dat hij vertrouwen moet ‘verdienen’.

Meer lezen? Het geheime leven van het tienerbrein door Sarah-Jayne Blakemore, Uitgeverij Nieuwerzijds.