Marlies is kapitein op grote jachten

11 april 2024

Wereldwijd is ongeveer twee procent van alle jachtkapiteins vrouw. Marlies (54) is daar één van. Al meer dan twintig jaar werkt ze als kapitein en eerste stuurvrouw op grote jachten. “Het is hard werken, maar steeds als ik aan boord stap, ga ik een nieuw avontuur tegemoet.”

Marlies: “Ik was zeventien toen ik leerde zeilen op een zeilkamp. Geweldig vond ik het. Niet alleen om zeilen te hijsen en te sturen, maar ook om de wind te gebruiken om te komen waar je wilt. Voor mij voelde het als één groot avontuur.” Hoewel Marlies zeilen erg leuk vond, zag ze het vooral als hobby. Ze had geen idee dat ze er ook haar werk van kon maken. “Eigenlijk ben ik per ongeluk in deze wereld gerold. Toen ik na het zeilkamp bedrijfskunde ging studeren, zeilde ik regelmatig in mijn vrije tijd op de Loosdrechtste Plassen. Daarna werkte ik als trader, in Parijs, waar ik ook weer met zeilen in aanraking kwam. Zo kreeg ik via via het aanbod om een ‘double handed transatlantic’ te doen. Hierbij steek je met twee personen op een zeilboot de oceaan over, in dit geval van Frankrijk naar het Caribisch gebied. De eigenaar van de zeilboot was een 74-jarige man. Omdat ik nog nooit op zee had gezeild, niets wist van navigatie en de man op leeftijd was, sloeg ik het aanbod af. Toch werd het zaadje bij mij toen al geplant dat ik later ook eens een zeiltocht wilde maken.”

Eerste onbetaalde klus

Twaalf jaar later besloot Marlies er op haar 34ste alsnog voor te gaan. “Ik had net een lange reis door Azië, Zuid-Afrika en Australië achter de rug en daarvoor internationaal gewerkt in de marketing-, en import- en exportwereld. Omdat ik nog steeds droomde van een zeiltocht over de oceaan en nergens aan gebonden was – ik had ook geen relatie – begon ik te netwerken. Zo legde ik nieuwe contacten op de HISWA (een grote beurs voor watersporten, red.) en vroeg alle mensen met zeilboten die ik kende of ze misschien werk voor mij hadden. Uiteindelijk tipte iemand mij over een Engelse firma die nieuwe zeilboten van de Canarische Eilanden naar het Caribisch gebied bracht. Na een sollicitatiegesprek mocht ik meevaren als deckhand; je assisteert dan met alles wat er op het dek gebeurt. Het werk op de grote zeilboot van 16,5 meter was onbetaald, alleen mijn onkosten werden vergoed, maar dat vond ik niet erg. Ik zag het als een mooie ervaring en genoot ontzettend van de twintigdaagse reis. Van de kapitein leerde ik veel over de technische aspecten van de boot, het zeilen zelf en hoe je je als zeiler het beste kunt aanpassen aan de weersomstandigheden.”

Na de oversteek besloot Marlies nog niet terug te gaan naar Nederland. “Toen ik vertrok, had ik geen idee hoelang ik weg zou blijven. Ik zou wel zien.” Eenmaal op de Caribische Eilanden rolde Marlies in het racezeilen. “Ik ontmoette daar een schipper van een racezeilboot van bijna zestien meter. Hij vroeg of ik dat weekend race crew wilde zijn bij een Round the Island-race, rondom Tortola, één van de Britse Maagdeneilanden, en dat leek me wel wat. Het was superspannend en interessant! Vooral omdat het aankwam op het maken van tactische keuzes, goed samenwerken met andere bemanningsleden en het snel uitvoeren van je zeilmanoeuvres.”

Niets voor mij

Per toeval leerde Marlies de week na de race op de Britse Maagdeneilanden in een bar een kapitein van een zeiljacht van 27 meter kennen. “Hij vroeg of ik met hem mee wilde als maat om de boot van Sint Maarten naar Tortola te brengen. Als maat zeil je actief mee op de boot en neem je orders aan van de kapitein. Ik kreeg er 1500 dollar voor. De volgende dag al vloog ik samen met de kapitein naar Sint Maarten om daar aan boord te stappen.”

Na die job werd Marlies voor een ander jacht van 36 meter als chief stewardess gevraagd voor ruim twee weken. “Het ging om een charterboot die twee charters, dat zijn vaarvakanties, van acht dagen tussen de Britse en Amerikaanse Maagdeneilanden uitvoerde. Dit betekende hard werken en lange dagen, vooral op de wisseldag na de eerste week. ’s Ochtends namen we afscheid van de eerste gasten, vervolgens maakten we alles schoon en ’s middags ontvingen we weer nieuwe gasten. Na deze twee charters was ik 5000 dollar én een belangrijke les rijker: dat de functie van chief stewardess niet iets voor mij is. Als chief stewardess ben je verantwoordelijk voor het interieur aan boord, de service voor de gasten en alle huishoudelijke taken. Ik kwam erachter dat ik me veel liever bezighield met het werk op dek.”

In de drie jaar daarna volgden er nog meer vaartochten. Van races tot charters waarbij Marlies als deckhand, maat en kapitein werkte. “In de zomer van 2005 werkte ik al als kapitein op een privézeilboot van zeventien meter. Die winter haalde ik mijn eerste kapiteinspapieren waarmee ik ook op zeilboten tot 45 meter als kapitein mocht werken. In de winter van 2005/2006 begon ik daar in het Caribisch gebied mee op charterjachten tot zeventien meter. Heel leuk vond ik dat. Vooral omdat ik veel contact had met alle gasten en ondertussen enorm veel leerde. In die periode woonde ik trouwens op Sint Maarten en Sint Thomas. Ik ging niet tussendoor terug naar Nederland.”

Super-de-luxe

Inmiddels werkt Marlies regelmatig voor verschillende periodes als kapitein of eerste stuurvrouw op grote charter- en privéjachten. “De kapitein is verantwoordelijk voor alles en iedereen aan boord. Een charterjacht kun je vergelijken met een super-de-luxe drijvend boetiekhotel. Als kapitein zorg ik er niet alleen voor dat de tocht goed verloopt, maar ook dat de gasten een geweldige tijd hebben en in de watten worden gelegd. Ik ben de eindverantwoordelijke en echt de baas. Schepen zijn wat dat betreft erg hiërarchisch: wat ik zeg, moet iedereen opvolgen. Als stuurman of -vrouw ben je kort gezegd de rechterhand van de kapitein. Bij afwezigheid vervang je hem of haar. Omdat de kapitein niet altijd aanwezig is op de brug, loop je als eerste stuurman of -vrouw ook brugwacht. Beide functies vind ik leuk om uit te voeren.”

Dat Marlies’ man Wijnand ook als kapitein en eerste stuurman werkt, is volgens haar fijn. “We ontmoetten elkaar in 2007 tijdens het werk in Engeland en werden verliefd. Samen richtten we een bedrijf op waarmee we met onze eigen zeilboot races en trans-Atlantische chartertochten aanboden. De ene keer was Wijnand kapitein en ik maat – de boot was te klein voor een eerste stuurman of -vrouw – en de andere keer weer andersom. Voor ons werkte dit prima. We waren goed op elkaar ingespeeld en genoten van alle mooie vaartochten die we maakten. Tussendoor freelancete ik ook op jachten tot dertig meter. Dat Wijnand en ik elkaar hierdoor soms een aantal weken of maanden niet zagen, was iets waar we snel aan wenden.”

Inmiddels werken Marlies en Wijnand los van elkaar. “Vorig jaar behaalden we allebei onze Master 3000. Dit houdt in dat we bevoegd zijn om jachten tot 3000 ton te besturen. Omdat Wijnand het liefst op zeiljachten werkt en ik tegenwoordig op motorboten zit, zijn we momenteel allebei op andere boten werkzaam. Tussendoor proberen we dagelijks WhatsApp-contact te hebben en te videobellen, maar soms lukt dat door de drukte niet. Dan zijn we al blij als we elkaar even snel een appje kunnen sturen. En dat is zeker niet altijd leuk, maar af en toe is het gewoon niet anders.”

Moeilijk te combineren

Dat Marlies en Wijnand geen kinderen hebben, is een bewuste keuze. “Ik was 37 jaar toen we elkaar ontmoetten en op een gegeven moment zei ik tegen hem: we moeten nu beslissen of we wel of niet voor kinderen gaan. Geen van ons had een grote kinderwens, dus uiteindelijk besloten we het niet te doen. Met ons werk is een gezin moeilijk te combineren. Het kan wel, maar in het beste geval zie je je kinderen dan maximaal zes maanden per jaar. En dat schiet natuurlijk niet op. Ons werk opgeven, was ook een optie, maar al snel kwamen we tot de conclusie dat we daar allebei niet gelukkig van werden. Wat ik wel jammer vind, is dat we geen huisdieren hebben. Ik ben gek op honden, dus als ik thuis ben, leen ik graag een hond van vrienden of opvangcentra om lekker mee te wandelen.”

Van alle jachtkapiteins ter wereld is maar ongeveer twee procent vrouw. “Gelukkig wordt dit langzaam steeds meer. Niet alleen de jachtindustrie maar de hele maritieme sector heeft behoefte aan meer bemanning, dus we moeten als sector zeker vrouwen aanmoedigen om een carrière op zee te overwegen. De laatste jaren zijn er veel meer stuurvrouwen en vrouwelijke kapiteins bijgekomen, maar omdat het aantal jachten ook blijft groeien, gaat het in verhouding maar langzaam omhoog. Helaas zijn er nog steeds ouderwetse kapiteins of eigenaren die vinden dat vrouwen alleen de functie van stewardess kunnen vervullen en die moeite hebben met vrouwen op dek. Waar ze precies moeite mee hebben, weet ik niet. Wellicht dat ze vinden dat vrouwen niet op dek kunnen werken omdat het te zwaar voor ze is? In het begin werd ik er in ieder geval echt strijdbaar van en probeerde ik het aan te kaarten, maar al snel merkte ik dat dat niet zo veel zin had. Als iemand zo over vrouwen op dek denkt, dan kun je diegene bijna niet van iets anders overtuigen. Het enige wat je dan als vrouwelijke kapitein en/of stuurvrouw kunt doen, is laten zien wat je kan. Daden spreken in dit geval meer dan woorden.”

Indrukwekkende natuur

Afgelopen zomer ging Marlies als eerste stuurvrouw mee op een grote ijsbreker, dat is een speciaal ontworpen schip waarmee je door ijs kunt varen, naar het Noordpoolgebied. Daar zag ze bijzondere dingen. “IJsberen, walvissen en walrussen, het was echt geweldig om deze dieren te zien. Ook al het ijs vond ik prachtig. Ik keek echt mijn ogen uit en besefte nog eens hoe indrukwekkend de natuur kan zijn.”

Bang op zee is Marlies niet echt, maar ze heeft wel veel respect voor Moeder Natuur. “Natuurlijk heb je weleens te maken met een storm. En ja, dan heb ik heus wel stress of alles goed gaat, er niet iets breekt en hoelang het gaat duren, maar echte doodsangsten heb ik niet. Het klinkt misschien gek, maar wij zijn maar een klein stipje op de aardbol. Je kunt en moet je door middel van routing – de vaarroute op basis van weersvoorspelling – zo goed mogelijk voorbereiden op een storm, maar uiteindelijk ben je overgeleverd aan de natuur. Het enige wat je dan dus kunt doen, is vertrouwen hebben dat je je goed hebt voorbereid. Er moet heel wat gebeuren om een groot jacht te doen omslaan of te laten zinken. En gelukkig heb ik op elke jacht goede bemanning en de juiste dingen aan boord om de storm het hoofd te bieden en eventuele schade te repareren.”

Hoewel Marlies door haar werk al op veel plekken is geweest, is er nog één gebied waar ze graag naartoe zou willen. “Antarctica staat bovenaan mijn lijstje. Het lijkt me zo gaaf om daar niet alleen het ijs, maar ook de pinguïns te zien. Dat vind ik echt heel grappige en mooie dieren.” Ze denkt er voorlopig nog niet over om te stoppen. “Ik geniet echt ontzettend van alle mooie vaartochten die ik mag maken. Natuurlijk is het hard werken, maar steeds als ik aan boord stap, ga ik een nieuw avontuur tegemoet. Dat geeft mij een groot gevoel van vrijheid. En ik denk niet dat ik daar ooit genoeg van zal krijgen.”

Tekst: Renée Brouwer
Foto: Amaury Miller
Visagie: Wilma Scholte

Meer Vriendin? Volg ons op Facebook en Instagram. Je kunt je ook aanmelden voor onze wekelijkse Vriendin nieuwsbrief.