Inge vluchtte met haar gezin uit Oekraïne

23 februari 2023

De Friese Inge (38) woonde met haar gezin in Lviv, Oekraïne. Tot februari. Vlak voordat de oorlog uitbrak, vluchtte ze met haar gezin naar Nederland. Haar man Willem bleef daar en komt een week per maand over. “Ik ben steeds zo opgelucht als hij weer bij ons is.”

Inge: ‘Het afgelopen jaar is een rollercoaster geweest, van emoties en gedachten. Toen de Russen in februari Oekraïne dreigden binnen te vallen, dachten we ons fijne leven in Lviv voor een paar weken vaarwel te zeggen. Maar inmiddels wonen we alweer bijna een jaar in Nederland. Terug naar Oekraïne is geen optie, de oorlog is nog niet voorbij en ik kies voor de veiligheid van mijn gezin.”

Terug naar 2010

“Ons buitenlandse avontuur begon in 2010, toen mijn man Willem en ik vier weken na ons huwelijk naar een klein plattelandsdorp in Oekraïne emigreerden. Willem kreeg er namelijk een baan aangeboden bij een agrarisch bedrijf. Sindsdien hebben we afwisselend daar, in Nederland en in Duitsland gewoond, afhankelijk van zijn werk.”

2018: het stadsleven

“Acht jaar later werd Willem opnieuw benaderd door een hetzelfde bedrijf, nu om de grootschalige aardappelteelt in Oekraïne te gaan managen. Inmiddels waren onze kinderen – Elise (nu tien) en Thijs (nu zes) geboren en dat betekende dat ik niet weer in een dorp wilde wonen, maar in Lviv. Zo’n stad is wat meer westers georiënteerd, er komen toeristen, er wordt ook Engels en Duits gesproken en er zijn leuke koffietententje en winkels. Ook zijn de gezondheidszorg en het onderwijs beter dan op het platteland.
Maar toch, toen we met z’n vieren een paar dagen in Oekraïne waren, twijfelde ik. Dat was in de herfst van 2018, het was grauw weer en de triestigheid van zo’n voormalige Sovjetstad met veel betonbouw deed me huiveren. Wilden we dit echt voor onze kinderen? Ze spraken toen Fries en Duits, maar konden we verlangen dat ze ook deze taal zouden leren? Elise gaf de doorslag: die maakte zich geen zorgen. Ze had ook Duits in een paar weken geleerd, zei ze overtuigend.
Ze was het eerste buitenlandse kind op haar school. Gelukkig vonden we een jonge Oekraïense, die vloeiend Duits sprak en de eerste weken met Elise naar school kon gaan om te vertalen. Thuis kreeg ze ook nog privéles. Na een maand of acht sprak ze prima Oekraïens. Knap, want niet alleen de klanken zijn vreemd, ook het cyrillisch schrift is totaal anders dan wij gewend zijn. Thijs was pas drie toen we in Lviv gingen wonen, hij maakte zich de taal met handen en voeten eigen op het kinderdagverblijf.
We woonden in een fijn huis op loopafstand van het centrum, de binnenstad is prachtig en karakteristiek. In de statige panden zie je veel Oostenrijkse en Poolse invloeden terug. Het is een universiteitsstad, heel levendig, met veel terrassen en straatmuzikanten. De rand om het centrum heen is een mix tussen Sovjet-flats en moderne appartementen en kantoorpanden.”

2019: gesetteld

“Vrij snel hadden we ons leven daar op orde. Via de school van Elise kregen we contact met de lokale bevolking. Het was een soort privéschool met verder alleen Oekraïense kinderen. Met veel ouders sprak ik Engels en Duits, zij hadden in het buitenland gestudeerd en daar andere talen geleerd.
Ondertussen leerde ik hun taal steeds beter, ook omdat ik mijn eigen gezondheidspraktijk wilde opzetten. In Nederland werkte ik in de reguliere gezondheidszorg. Die wilde ik in mijn praktijk combineren met een meer holistische benadering.
We waren altijd al een hecht gezin, maar kwamen sinds de verhuizing naar Lviv nog dichter bij elkaar. Zonder vangnet van familie waren we echt op elkaar aangewezen. Het voelde als ons feestje, we hadden totaal geen drang om terug naar Nederland te gaan. We wilden juist dit land verder ontdekken.”

November 2021: onveilig

“Ineens waren er opstootjes in de stad, er werd een molotovcocktail naar een consulaat gegooid en er kwamen steeds meer valse bommeldingen: in shoppingcentra, op universiteiten en zelfs basisscholen. De kinderen oefenden op school evacuaties en werden opgehaald als hun veiligheid op het spel stond.
De berichtgeving werd steeds grimmiger. Een aantal Koude Oorlog-experts die we volgden schetsten een zwart scenario: dat Rusland zou binnenvallen. We hielden nauw contact de Nederlandse ambassade in Kiev. Onze belangrijkste vragen waren: wat als er nog meer onrust uitbreekt, de douane wordt gehackt en wij het land niet meer uit kunnen? Het enige wat we wilden, was veiligheid voor onze kinderen.”

Februari 2022: weg hier

“Toen minister Hoekstra op een zaterdagochtend in februari een negatief reisadvies uitvaardigde, besloten we om de volgende dag naar Nederland te rijden. Dat hebben we Elise en Thijs verteld, al drong de ernst van de situatie nog niet tot hen door. Wij hebben snel tassen gepakt alsof we op vakantie gingen, met wat kleren, knuffels en speelgoed. Voor de eerste week had ik een vakantiehuisje gehuurd, ik wist dat we daarna bij mijn oom en tante terecht konden. Het idee was dat we maximaal tweeënhalve week weg zouden blijven. Maar de kinderen en ik zijn nooit meer terug geweest.
Willem is na een paar dagen teruggegaan naar Oekraïne. Al was de oorlog toen nog niet begonnen, ik vond het toch spannend. Maar ik begreep hem ook: hij is de manager van de aardappeldivisie van het bedrijf en verantwoordelijk voor drie locaties, verspreid door het land.”

24 februari 2022: oorlog

“Een paar dagen bleef het nog rustig en dacht ik dat we allemaal terug zouden gaan. Tot Willem me op die bewuste donderdagochtend vroeg in de ochtend appte: de oorlog is begonnen. Ik stond aan de grond genageld en zat de rest van de dag aan de buis gekluisterd. Ik wilde dat Willem naar Nederland kwam, maar het luchtruim ging dicht. De kinderen zouden met online-onderwijs beginnen, maar hun juffen en klasgenoten zaten in schuilkelders of waren op de vlucht. Gelukkig konden de kinderen snel hier op een school terecht.
Na drie weken heeft een Oekraïense vriend van ons Willem naar de Poolse grens gebracht. Die is hij lopend overgestoken en aan de andere kant stond een andere vriend te wachten om hem naar een vliegveld te brengen. We waren allemaal zo opgelucht toen hij weer bij ons was.
Al was het van korte duur. Want sindsdien is Willem steeds zo’n drie weken in Oekraïne en een week in Nederland. Doordeweeks hebben we een fijn ritme, in het weekend missen we Willem het meest. En hij ons ook. Hij komt daar steeds in een leeg en stil huis, de eerste maanden vermeed hij dan ook de kamers van de kinderen.”

December 2022: een ander leven

“De eerste maanden na ons vertrek uit Oekraïne voelde het of ik in de rouw was. Dankbaar dat we hier veilig zijn, maar ik vond het ook moeilijk, want dit was niet het leven dat ik voor ogen had. Omdat we rust en duidelijkheid voor ons allemaal wilden, hebben we besloten dat ik hier blijf met de kinderen, zij blijven op hun Nederlandse school en ik heb inmiddels hier mijn gezondheidspraktijk opgezet.
In die eerste weken was het ook extreem fijn om familie en vrienden om me heen te hebben. Nu we wat langer hier zijn, merk ik aan de kinderen dat ze ook genieten van de familie zo dicht bij ons. De feestdagen vieren we met elkaar, daar kijken we allemaal naar uit.
Ik hoop met heel mijn hart dat de oorlog op korte termijn stopt, maar dan nog blijf ik bij ons besluit. Want als we ooit teruggaan, vinden we niet meer wat we hebben achtergelaten. Klasgenootjes van de kinderen zijn naar het platteland gevlucht, of met hun moeders naar het buitenland terwijl de vaders in Oekraïne moeten blijven en opgeroepen kunnen worden door defensie. Mijn hart breekt als ik aan al die verscheurde gezinnen denk. Ik voel me vaak machteloos, boos en verdrietig. Het land is kapot, er is zo veel leed en onrecht.
Hoe donker de vooruitzichten de eerste maanden ook waren, naarmate de tijd verstreek, werd het rustiger en lichter in mijn hoofd. Of we ooit nog teruggaan? Ik weet het nog niet. We moeten onze toekomst opnieuw vormgeven. Wij hier, Willem deels daar. Dat is niet zoals we het hadden bedacht, maar we hebben ermee te dealen. Dat kunnen we, we zijn een sterk gezin.”

Tekst: Yvonne Brok
Foto: Yasmijn Tan
Visagie: Wilma Scholte

Meer persoonlijke verhalen lezen? Neem nu een abonnement op Vriendin.