vrouwen schoonmoeder moeder dochter

Inge: ‘Mijn schoonmoeder geeft meer om mij dan mijn eigen moeder’

Inge (29) heeft een stroeve band met haar moeder. Sinds Elly haar schoonmoeder is, weet ze pas wat moederliefde echt inhoudt. “Bijna terloops zei ze aan de telefoon: ‘Ik ben trots op je, Inge.’ Ik kon nog net gedag stamelen voor ik ophing en in tranen uitbarstte.”

Inge (29): “Bloednerveus was ik die avond. Ik had twee maanden daarvoor Martijn leren kennen en was verliefder dan ooit tevoren. Binnen een week nadat we op de sportschool voor het eerst aan de praat raakten, hadden we onze eerste date. Daarna waren we onafscheidelijk. Heerlijk, we konden geen genoeg van elkaar krijgen, hadden het eindeloos over de toekomst en wisten gewoon: wij worden samen oud. En dan komt de volgende, logische stap: elkaars familie leren kennen. Aan de ene kant wilde ik dat graag, aan de andere kant vond ik het doodeng. En niet alleen maar eng, het betekende voor mij ook dat ik Martijn zou introduceren in een deel van mijn leven dat voor mij moeilijk is. Ik had hem al verteld over de stroeve band die ik heb met mijn moeder, maar nu zou het verder gaan dan alleen erover praten. Nu zou hij echt zien waar ik vandaan kom.
Maar andersom betekende deze nieuwe stap ook dat ik Martijns familie zou ontmoeten. Hij komt uit een fijn, warm gezin en heeft een goede band met zijn ouders. Ik keek uit naar de ontmoeting, maar de zenuwen gierden ook door mijn lijf. Enerzijds omdat het nu eenmaal spannend is om de ouders van je geliefde te ontmoeten, anderzijds omdat er in mij altijd een diepgewortelde angst zit om niet goed genoeg te zijn. Omdat ik ben opgegroeid met het idee dat ik gewoon niet goed genoeg wás.”

Wedstrijd met zichzelf

“Mijn vader is weggegaan toen ik een jaar of vijf was en speelde daarna eigenlijk geen rol van betekenis in mijn leven. Mijn moeder heeft het ‘voor de buitenwereld’ altijd goed gedaan. Mijn zus en ik zagen er onberispelijk uit, waren goed opgevoed en deden het prima op school. Niets aan de hand zou je zeggen, maar het probleem was dat we het in de ogen van mijn moeder eigenlijk nooit goed deden. Haalden we een zeven, dan had dat een acht of liever nog een negen moeten zijn. Werden we tweede bij de turnkampioenschappen, dan moesten we horen dat we eerste hádden kunnen zijn als we beter ons best hadden gedaan.
Toen mijn zus bij een schaatswedstrijd een keer viel, was mijn moeder woedend over haar ‘gestuntel’. Mijn zus had twee weken last van haar pols, maar op mijn moeders medeleven hoefde ze niet te rekenen. Mijn moeder had onze prestaties – alles draaide om prestaties – onbewust gekoppeld aan die van haar als moeder. Continu zat ze in een wedstrijd met de hele wereld: wiens kind is leuker, haalt hogere cijfers, is beter, mooier, geslaagder? En als zij die ‘wedstrijd’ won, dan was het ook háár overwinning.”

Paniekaanvallen

“Ik herinner me dat ik een keer eerste werd bij het turnen, ik zal een jaar of negen zijn geweest. Mijn moeder besteedde geen enkele aandacht aan mij, er kon geen knuffel vanaf. In plaats daarvan was ze ontzettend druk om iedereen te vertellen hoe zíj elke keer zorgde dat ik mijn oefeningen deed, hoe zij zich in duizend bochten wrong om mij bij de trainingen te brengen, hoe zij zichzelf zo’n beetje had opgeofferd zodat ik deze prestatie kon neerzetten. Zij, zij, zij – altijd draaide het om haar. En het gekke is dat ik als kind daadwerkelijk harder ging lopen om mijn moeder trots te maken, om maar te zorgen dat ik niet faalde. Altijd in de wetenschap dat haar genegenheid gekoppeld was aan mijn uitmuntendheid. En dat het nooit om mij als persoon draaide, maar om de buitenwereld.
Op mijn negentiende ging ik het huis uit om rechten te gaan studeren. Ik was met paniekaanvallen en faalangst mijn middelbare school doorgekomen, maar ik had mijn vwo-diploma op zak. Uiteraard was mijn moeder de ster van de diploma-uitreiking geweest, maar nooit had ze gezegd dat ze trots op me was. Terwijl ze wist hoe hard ik ervoor had moeten knokken.
In mijn eerste studiejaar struikelde ik. Alles kwam eruit en ik raakte in een depressie. Ik vond mezelf niets waard en kreeg zelfmoordgedachten. Dankzij een goede psycholoog ging ik inzien dat mijn gevoel een logisch gevolg was van hoe ik ben grootgebracht. Nooit was ik goed genoeg en als uit mijn prestaties bleek dat ik dat misschien wel een keer was, kaapte mijn moeder die prestatie voor mijn neus weg en maakte er háár prestatie van. Nooit, letterlijk nooit, heb ik gehoord: ‘Inge, ik ben trots op jou.’ Geloof me, dat doet iets met je.”

Nederlaag

“Het zou misschien makkelijk zijn geweest om te vervallen in verwijten aan het adres van mijn moeder en het daarbij te laten. Maar de psycholoog deed me ook inzien dat iedereen z’n eigen verhaal heeft. Was er een reden dat mijn moeder zo was geworden? Hoe was ze zelf eigenlijk grootgebracht? Tot mijn schaamte moest ik bekennen dat ik daar maar weinig over kon zeggen. Mijn grootouders zijn jong overleden en we hadden het eigenlijk nooit over hen.
Na lang wikken en wegen, twijfelen en er enorm tegenop zien, ben ik het gesprek met mijn moeder aangegaan. Ik heb eindeloos geoefend op wat ik zou zeggen. Het stomste wat je kunt doen bij mijn moeder, is haar een verwijt maken. Dan klapt ze dicht en gaat ze om zich heen slaan. Je komt dan immers aan wat zo belangrijk voor haar is: haar prestatie als moeder. Daarom heb ik verteld dat het met mij niet zo goed ging en met welke gedachten ik te kampen had.
In de loop van de weken die volgden, gebeurde er iets moois. Mijn moeder vertelde me dat ze zich eigenlijk ook al lang zo voelde en dat dat weer het gevolg was van hoe háár moeder haar had behandeld. Daar kwam bij dat ze sinds het vertrek van mijn vader, wat voor haar als een enorme nederlaag had gevoeld, aan de hele wereld wilde laten zien dat ze het echt wel kon in haar eentje.”

Beetje erkenning

“Het eindigde er heus niet mee dat we elkaar die dag huilend in de armen vielen en mijn moeder gaat nooit veranderen, maar het was toch prettig om een heel klein beetje erkenning te krijgen voor mijn gevoel. Kortstondig, want sindsdien hebben we het er niet meer over gehad. De band met mijn moeder is nog altijd stroef, ik bel haar eens in de twee, drie weken en af en toe ga ik langs. Als ik er vandaan kom, ben ik vaak neerslachtig. Dan voel ik me weer het meisje dat tweede werd bij het turnen.
Dit alles had ik Martijn al verteld in die eerste weken van onze verkering. Hij zei dat hij het begreep en het erg voor me vond. Ik vertelde hem dat ik bang was dat zijn ouders mij niet goed genoeg zouden vinden. Hoewel hij zijn best deed dat ook te begrijpen, weet ik dat hij dat niet kan. Hij heeft juist altijd geweten dat zijn ouders achter hem stonden. Dat hij keihard onderuit zou kunnen gaan en dat hij dan zijn ouders zou kunnen bellen, die voor hem klaar zouden staan.
Die diepgewortelde wetenschap dat er van je wordt gehouden wat je ook doet en hoe je ook faalt, is een enorm groot goed. Het is een van de grootste cadeaus die je je kind kunt geven. En hoewel het nooit hetzelfde zou zijn als wanneer mijn eigen moeder me dit zou geven, ben ik nu intens gelukkig dat mijn schoonmoeder alles doet wat ze kan om ook mij dit gevoel te geven. En niet omdat ze me zielig vindt of omdat ik erom heb gevraagd, maar gewoon, omdat ze om me geeft.”

Geïnteresseerd

“Elly, Martijns moeder, is geweldig. Op dit moment vervult ze voor mij een rol die mijn moeder gewoonweg niet kán vervullen. Dat bedoel ik niet naar naar mijn moeder toe, ik weet dat zij er niet toe in staat is. Bij Elly gaat het op een heel natuurlijke manier.
Toen Martijn en ik die eerste avond weggingen bij zijn ouders, was ik gek genoeg verdrietig. Het was een fijne avond geweest, we hadden gelachen en gekletst en ik had me meteen thuis gevoeld. Dit was zo anders dan bij mij thuis. Hoe kon het dat een vrouw die ik nog maar net kende mij zo het gevoel gaf dat ik de moeite waard was? Zonder daar nou iets bijzonders voor te doen. Elly had geïnteresseerde vragen gesteld en, anders dan mijn eigen moeder, daadwerkelijk naar het antwoord geluisterd.
Dat merkte ik doordat ze op mijn antwoorden doorvroeg. Dit klinkt als iets vanzelfsprekends, maar geloof me, als je dit niet gewend bent, voelt het alsof iemand je driedubbel de hemel in prijst met een simpel zinnetje als: ‘Wat leuk dat je dat vertelt.’ Of: ‘Interessant, ik wist dat helemaal niet.’ De volgende dag vroeg ze mijn nummer aan Martijn en stuurde me een berichtje dat ze zo blij was dat haar zoon zo’n leuke vrouw had getroffen en dat ze hoopte dat ik me snel thuis zou voelen in de familie.”

Blunder

“Vanaf dat moment kreeg ik met regelmaat berichtjes van haar, en nog steeds. Als ik bijvoorbeeld vertel dat ik op mijn werk een presentatie moet geven waar ik tegenop zie, krijg ik op die dag een app’je van Elly om me succes te wensen. Achteraf vraagt ze dan hoe het ging. Als ik een volleybalwedstrijd moet spelen, komt ze soms langs om me aan te moedigen. En altijd als Martijn en ik bij zijn ouders langskomen, is Elly geïnteresseerd in wat ik doe en wat me bezighoudt.
Laatst maakte ik op mijn werk een enorme fout, echt een blunder. Nooit zou het in me opkomen mijn moeder daarover te vertellen, ze zou zich kapot schamen voor mij. Ik zat er echt mee en belde Elly onderweg naar huis. Zij luisterde rustig en zei dat iedereen fouten maakt en dat ik er alles aan heb gedaan om het ook weer op te lossen. Net voor ik ophing, zei ze iets dat mij enorm raakte. Bijna terloops maar wel honderd procent gemeend. ‘Ik ben trots op je, Inge.’ Ik kon nog net gedag stamelen voor ik ophing en in tranen uitbarstte. Dat ene zinnetje betekende alles voor mij. Dat was het moment dat ik me realiseerde dat Elly mij veel beter begrijpt dat mijn eigen moeder ooit zal doen. Wat ik van Elly krijg, voelt als moederliefde. En daar heb je echt geen bloedband voor nodig.”

Berusting

“Sinds ik Elly ken, kan ik beter met mijn eigen moeder omgaan. Elly geeft me het gevoel dat ik het als dochter helemaal niet zo slecht doe. Dat ik leuk gezelschap ben voor een moeder en dat ik iemand ben om trots op te zijn. Daardoor kan ik het gedrag van mijn moeder beter loskoppelen van mezelf en dat helpt mij. Ik laat me niet meer zo door haar uit het veld slaan en ben niet meer zo vaak verdrietig als ik bij haar vandaan kom.
Gek genoeg heeft dat onze band ook goed gedaan. Ik ga nu vaker naar haar toe en heb meer begrip voor haar. Dat die bezoekjes als een verplichting voelen, hoeft mijn moeder niet te weten. Dat ik regelmatig daarna naar Elly rijd en me daar daadwerkelijk op verheug, ook niet. De situatie met mijn moeder zal niet veranderen en daar heb ik me bij neergelegd. De liefde die ik van Elly krijg, heeft me geholpen om dat te aanvaarden.”

Tekst: Mariëtte Middelbeek.
Om privacyredenen zijn alle namen veranderd, De echte namen zijn bekend bij de redactie.​​​​​​
Foto: Getty Images

Meer persoonlijke verhalen lezen? Neem nu een digitaal abonnement op Vriendin.