Nog niet gestemd? Dit moet je weten over het referendum

21 maart 2018

Vandaag kun je stemmen op het referendum over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Wij leggen het nog eens voor je uit.

Vandaag kun je niet alleen naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen, maar ook voor het referendum over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Veel Nederlanders vinden het lastig, want wat houdt deze wet nu precies in? Wij leggen het nog eens voor je uit. 

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) werken samen om Nederland te beschermen. Ze sporen mensen op die een bedreiging kunnen zijn voor ons land, zoals terroristen of extremisten. Zo’n bedreiging kan ook digitaal zijn, bijvoorbeeld een cyberaanval. Vervolgens kunnen zij informatie doorspelen naar de politie.

Ouderwets
De huidige wet komt uit 2002. Inlichtendiensten mogen nu alleen telefoongesprekken afluisteren die via de lucht (de ether) gaan. Het afluisteren van gesprekken via kabels mag alleen wanneer het gericht is op één persoon. De inmiddels 16 jaar oude wet is niet meer berekend op alle moderne communicatiemiddelen. Er wordt nu via verschillende platforms data uitgewisseld. Veel meer dan in 2002.

Meer dreiging
Met de nieuwe Wiv krijgen inlichtingendiensten extra bevoegdheden. Met de toename van dreigingen van terreuraanslagen en digitale aanvallen is dit volgens de regering hard nodig. Door de nieuwe wet mag het telefoon- en internetverkeer via kabels breder onderschept worden. Dit houdt in dat de AIVD en MIVD niet alleen de gegevens van één persoon kunnen inzien, maar ook van grote groepen. De kans is dus groot dat ook de gegevens van onschuldige burgers afgetapt wordt. Woont er een verdacht persoon in de buurt? Dan mag de hele wijk afgeluisterd worden. Dit wordt ook wel ‘slepen’ genoemd. Deze gegevens moeten door de inlichtingendiensten binnen drie jaar vernietigd worden. Het is voorlopig nog niet mogelijk om mee te kijken in bijvoorbeeld Whatsapp-gesprekken. Wel kunnen ze zien wanneer je berichtjes ontvangt en verstuurt.

Toezicht op privacy
Door deze extra bevoegdheden neemt de kans op privacyschending toe. Er zal daarom extra toezicht nodig zijn. Voor elk onderzoek hebben de inlichtingendiensten toestemming nodig van de minister en de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden. Daarnaast wordt de wet goed in de gaten gehouden door de onafhankelijke Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. In sommige situaties mogen gegevens gedeeld worden met buitenlandse collega-diensten. Hiervoor moet apart toestemming gevraagd worden aan de minister. Voor het aftappen van journalisten of advocaten is toestemming nodig van de Rechtbank Den Haag.

Raadgevend referendum
Het referendum is alleen raadgevend. Wanneer de meerderheid voor de wet stemt, gaat de wet door. Wanneer de meerderheid tegen stemt, mag de regering en daarna het parlement besluiten of het toch doorgaat. Bij een opkomst van minder dan 30% telt het referendum niet. De wet zou op 1 mei 2018 in moeten gaan.