Schrijver Murat Isik schreef Boekenweekessay ‘Mijn moeders strijd’

18 maart 2019

Inspiratie genoeg, toen Murat Isik (41) ging schrijven aan het Boekenweekessay. Het onderwerp? De emancipatiestrijd van zijn eigen moeder, op wie hij erg trots is. “Ze is geworden wie zij nu is, ondanks alle tegenwerking van haar familie, mijn vader en haar omgeving.”

Inspiratie genoeg, toen Murat Isik (41) ging schrijven aan het Boekenweekessay. Het onderwerp? De emancipatiestrijd van zijn eigen moeder, op wie hij erg trots is. “Ze is geworden wie zij nu is, ondanks alle tegenwerking van haar familie, mijn vader en haar omgeving.”

“Drie jaar geleden vroeg mijn moeder of ik een boek over haar leven wilde schrijven”, vertelt Murat. “Ik was verbaasd dat ze dat vroeg. Er was veel dat ik niet wist, en haar verhaal was interessant, zei ze. Dat deed ik toen niet, ik schreef op dat moment mijn roman Wees onzichtbaar. Toen mij werd gevraagd een essay te schrijven voor de Boekenweek met als thema De moeder de vrouw, dacht ik terug aan mijn moeders verzoek. Mijn moeder heeft een lange weg afgelegd, ik wilde graag over haar emancipatiestrijd schrijven. Ze is geworden wie zij nu is, ondanks alle tegenwerking van haar familie, mijn vader en haar omgeving. Ze was als kind al strijdbaar. Dat wist ik niet, daar kwam ik achter toen ik haar interviewde.

Als achtjarig meisje in Turkije kwam ze in verzet, omdat ze dezelfde rechten wilde hebben als de jongens in het dorp. Ze mocht niet met jongens spelen, niet buiten spelen, ze moest bedeesd zijn. Als ze vroeg waarom, was het antwoord telkens: omdat je een meisje bent. Alsof het een straf was om een meisje te zijn. Daar werd ze zo boos over dat ze in hongerstaking ging. Toen mijn moeder toch met jongens besloot te spelen, sloegen de stoppen door bij haar moeder en probeerde ze haar te wurgen.”

Je oma probeerde je moeder te wurgen?

“Ja, daar schrok ik ook van toen mijn moeder dat vertelde. Ik moet er wel bij zeggen dat mijn oma een getraumatiseerde vrouw was, ze had acht kinderen verloren. Ze moet wanhopig zijn geweest dat mijn moeder niet naar haar wilde luisteren.

Mijn moeder is haar hele leven zo strijdbaar gebleven. Toen ze in de Bijlmer terechtkwam, samen met mijn vader, mijn zus en mij, raakte ze in een isolement. We hadden er geen familie, kennissen of netwerk. Alleen elkaar. Mijn vader was vaak weg, hij leefde voor zichzelf, hij wilde geen vader of echtgenoot zijn. We hadden weinig geld. Mijn vader kreeg een uitkering, maar die besteedde hij vooral aan zichzelf. Op een dag dacht mijn moeder: ik pik dit niet meer. Ze wilde zelf geld verdienen, de taal beter leren spreken en zich emanciperen. Mijn moeder is mijn vader langzaam gaan overvleugelen.

Ze heeft nu haar eigen huis in Amsterdam, heeft haar pensioen veiliggesteld en is geliefd op haar werk als voedingsassistent in het AMC. Van dat kleine meisje in dat dorp dat niks mocht en in hongerstaking ging, ontwikkelde ze zich tot de vrouw die ze nu is. Ik vind dat bijzonder, heel inspirerend en het maakt mij trots dat zij dat allemaal heeft verwezenlijkt, tegen alle verwachtingen in.”

Lees ook: deze 4 nieuwe boeken wil je lezen

Toch heb je ook aan je inmiddels overleden vader het een en ander te danken. Dat je naar het vwo ging, bijvoorbeeld.

“Natuurlijk, mijn vader had niet alleen maar negatieve effecten op ons leven, op sommige momenten was hij er voor ons. Om te beginnen haalde hij ons naar Europa. En inderdaad, toen ik een mavo/havo-advies kreeg, ging hij de strijd aan met mijn basisschoolleraar en daarna de decaan op de middelbare school. ‘Mijn zoon hoort op het vwo’, vond hij. Dat was ook uit eigenbelang, dan kon hij daarmee pochen. Hij adviseerde mij ook om rechten te studeren, wat ik heb gedaan. Hij was grotendeels afwezig, maar toonde op gezette tijden toch zijn betrokkenheid.

Door hem ben ik trouwens ook opgegroeid tussen de boeken. Hij las altijd. Politieke werken, zoals van Marx en Engels, maar ook romans van Tolstoj, Tjechov en Dostojevski. En zien lezen, doet lezen, denk ik. Hoewel het mijn moeder was die mij daarin actief stimuleerde, meenam naar de bieb en me iedere week geld gaf om op de markt een stripboek te kopen, van Marvel’s superhelden. Lezen werd voor mij de weg naar succes. Want met de liefde voor het lezen, kwam ook de liefde voor het schrijven. Ik heb mezelf op die manier gevonden.”

Dit verhaal komt uit Vriendin 12.

Tijdens de Boekenweek – van 23 tot en met 31 maart – is het Boekenweekessay Mijn moeders strijd voor € 3,75 verkrijgbaar in de boekhandel.

Vriendin leest met Ella Mae: De stille patiënt door Alex Michaelides