Tweede Kamerlid Vera Bergkamp over geslachtsregistratie ‘X’

18 april 2019

De één vindt het onzin dat er nog een M of V in het paspoort staat, de ander snapt niet dat er een optie als ‘X’ bij moet komen. Voor het paspoort zal geslachtsregistratie voorlopig noodzakelijk blijven, maar voor veel andere zaken zal het binnenkort niet meer nodig zijn. Twee Kamerlid Vera Bergkamp (D66) leg uit waarom zij zich hiervoor inzet.

De één vindt het onzin dat er nog een M of V in het paspoort staat, de ander snapt niet dat er een optie als ‘X’ bij moet komen. Voor het paspoort zal geslachtsregistratie voorlopig noodzakelijk blijven, maar voor veel andere zaken zal het binnenkort niet meer nodig zijn. Twee Kamerlid Vera Bergkamp (D66) leg uit waarom zij zich hiervoor inzet.

Persoonlijke vrijheid

Er is een aantal landen waarbij de vrije keuze voor een ‘X’ als geslachtsregistratie in het paspoort al mogelijk is. Nederland is er hier niet één van. Vera Bergkamp vindt dat hier verandering in moet komen. “Ik vind het heel belangrijk dat mensen zichtbaar zichzelf kunnen zijn en de persoonlijke vrijheid hebben om te zijn wie ze zijn.” Dit is voor sommige mensen niet mogelijk wanneer er een ‘M’ of ‘V’ in hun paspoort geregistreerd staat. Vera sprak met verschillende personen die zich daarin belemmerd voelen. “Nog niet zolang geleden sprak ik met een moeder die samen met haar dochter veel reist. Haar dochter is bij de geboorte geregistreerd als jongen. Zij vertelde mij dat als ze naar landen reizen waarvan ze weten dat het een moeilijke of verboden kwestie is, haar dochter zich omkleed. Ze trekt dan jongenskleding aan en doet haar oorbellen uit. Het is voor haar, maar ook zeker voor haar dochter een spannend moment. Het zou voor hen een stuk makkelijker zijn als er op die identiteitsbewijzen geen geslachtsvermelding meer hoeft te staan.” Dit zijn voor Vera voorbeelden die haar triggeren om iets aan de situatie te doen.

M, V, X of niks

“Het zou heel mooi zijn als er in Nederland ook een ‘X’-optie bijkomt”, vertelt Vera. Maar zo’n ‘X’ heeft ook een keerzijde. “Het vestigt de aandacht en de vraag is of je dat wil. Dat vind ik ook een interessante invalshoek, want zo is het voor de één een oplossing en de ander zou meer geholpen zijn bij helemaal geen geslachtsvermelding.” Dat laatste is dan ook haar uiteindelijke doel, “maar dat is internationaal nog veel werk om voor elkaar te krijgen”, omdat het nog niet is toegestaan volgens de Europese richtlijnen. “Ik ben al heel erg blij dat de overbodige geslachtsregistratie al aangepakt wordt”, zegt Vera.

Overbodige geslachtsregistratie

Zelf ziet Vera nu ook in dat er regelmatig onnodig naar het geslacht wordt gevraagd. “Een tijdje geleden bestelde ik tickets voor een concert en toen moest ik aangeven of ik een man of vrouw was.” Dat valt onder overbodige geslachtsregistratie. “Als je hiermee bezig bent, dan let je er ook meer op en ik ben er zelfs eigenlijk verbaasd over. Ik vulde het in en dacht; wat maakt dat nou uit?” Tijdens de onderhandelingen over het regeerakkoord heeft Vera zich hardgemaakt voor de overbodige geslachtsregistratie. “We verwachten binnenkort een plan van aanpak van de minister van emancipatie (Ingrid Engelshoven), waarin zij aangeeft wat ze allemaal heeft gedaan of gaat doen op dit vlak. Daarnaast speelt dan ook nog de vraag hoe we omgaan met het paspoort en het identiteitsbewijs. Daarvoor heb ik met collega den Boer ook een motie ingediend.” Deze motie is aangenomen en Vera verwacht, “hopelijk voor de zomer, maar in ieder geval uiterlijk dit jaar”, duidelijkheid over wat de consequenties zijn als je een ‘X’ in je paspoort krijgt en wanneer er helemaal geen geslachtsregistratie meer hoeft op te staan. “Dan hebben we alle feiten op een rijtje om daar de volgende stap in te zetten.”

Lees ook: alles wat je moet weten over een ‘X’ in het paspoort

Het paspoort van Vera Bergkamp

Of Vera zelf ook een ‘X’ in haar paspoort zou nemen wanneer dit mogelijk is? Nee, zelf zegt ze hier geen behoefte aan te hebben. Maar, “Ik zou het totaal niet erg vinden om geen geslachtsregistratie te hebben. Dat vind ik het mooie van politiek. Je doet het voor mensen omdat het voor hen belangrijk is en dan gaat het er niet om of het ook een persoonlijke wens is. Wat voor mij wel een persoonlijk wens is, is om het voor de mensen die er waarde aan hechten te bewerkstelligen, maar je moet ook rekening houden met mensen die dat niet willen. Dit is een onderwerp dat reacties oproept. Soms blijkt eruit dat mensen niet weten waar het over gaat. Andere zeggen; het is zo’n kleine groep, waar doe je het voor? En daar moet je ook naar luisteren. Hoe je met respect voor ieders mening toch een stap vooruit kunt zetten”, aldus Vera.

Kleurrijke samenleving

Hoewel Nederland een vooruitstrevend land is wat betreft LHBTI-emancipatie, wordt deze gemeenschap vaak nog niet begrepen. “Soms denk ik weleens; wat zit er toch een hardnekkigheid in om mensen te accepteren. Die acceptatie neemt wel ieder jaar toe, maar ik zie ook de andere kant. Het is nog steeds voor heel veel mensen lastig om zichtbaar zichzelf te zijn, omdat er in hun omgeving nog steeds afwijzend wordt gereageerd. Dus er blijft werk aan de winkel.” Als tiener had Vera al een sterk rechtvaardigheidsgevoel. “Ik weet nog goed dat ik een documentaire op televisie zag over een transgender. Toen noemden we dat nog een travestiet. Ook dat is overigens mooi, dat die begrippen zich ontwikkelen. Ik zag dat zij heel veel moeite deed om zich mooi te maken. Toen zij naar buiten ging werd ze uitgescholden en dat deed mij zoveel verdriet. Waarom doen mensen dat? Het is toch hartstikke mooi dat we allemaal verschillend zijn. Je zou toch niet moeten willen dat we allemaal hetzelfde zijn?” De documentaire raakte bij Vera een snaar. “Toen wist ik nog helemaal niet dat ik de politieke in zou gaan of voorzitter van het COC (belangenorganisatie voor lhbti’s) zou worden, maar dit is wel de reden dat ik me inzet voor een kleurrijke samenleving waarin mensen veilig zichzelf kunnen zijn.’

Het Kabinet aan zet

Volgens Vera is het kabinet nu aan zet. “Wat dit werk mooi maakt is dat wanneer je het gevoel hebt dat het te langzaam gaat, er altijd de mogelijkheid is om alsnog met een initiatiefwet te komen. Ik hou dus alle opties open, maar ik ga eerst kijken waar het kabinet meekomt.” Ondanks eerdere plannen voor een wetswijziging om het aanvragen van een genderneutraal paspoort makkelijker te maken, volgt Staatssecretaris Raymond Knops (Binnenlandse Zaken) toch het advies van een commissie van het ministerie van Justitie op, om de internationale ontwikkelingen af te wachten. In sommige landen is het al mogelijk om een ‘X’ in je paspoort te registeren. Vera vindt Australië en Nieuw-Zeeland een interessante landen op dit gebied, maar geeft ook aan dat ieder land een eigen geschiedenis heeft en daarom ook een eigen aanpak vereist. “Landen als Malta hebben het in de wet en regelgeving al opgenomen, maar het gaat niet alleen daarom. Het gaat er ook om hoe mensen het in de praktijk ervaren en dat het leidt tot een effect voor sociale acceptatie in de samenleving. Bij Malta zie je een verschil tussen wet en praktijk.” Vera geeft toe dat Nederland normaal heel vooruitstrevend is als het om dit soort kwesties gaat, maar dat we als land ook niet stil kunnen blijven zitten. “We hebben nu wel een verandering van de Algemene wet gelijke behandeling en dat is een stap in de goede richting en dit was ook heel belangrijk”, benadrukt ze. “Ik denk dat deze ook bijdraagt om de genderidentiteit meer aandacht te geven.”

In de onderstaande video vertelt Floris over zijn genderfluïde identiteit.

Tekst en video: Jamy Joy Sens